Το πρώτο κεφάλαιο που διατέθηκε για την τέχνη χρονολογείται πίσω στο 1974 όταν η εταιρεία British Rail Pension Fund επένδυσε σε περισσότερα από 2.500 έργα μέσα σε μόλις έξι χρόνια. Η αγορά της τέχνης ευημερούσε με μια συνολική απόδοση 11,3% ετησίως από το 1974 μέχρι και το 1999.
Πώς να επενδύσετε στην τέχνη
Η ιδέα της τέχνης ως επενδυτικό όχημα κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος τα τελευταία χρόνια. Αν και εξαιτίας της κρίσης έχουν γίνει πιο επιλεκτικοί οι συλλέκτες, υπάρχουν ακόμα εκείνοι που διαθέτουν χρήματα και επενδύουν σε έργα που αγαπούν.
Από τότε έχουν γίνει πολλές προσπάθειες για την κίνηση των κεφαλαίων της τέχνης. Η Fine Art Fund με έδρα το Λονδίνο, η οποία πρόσφατα μετονομάστηκε σε Fine Art Group, είναι ένας από τους ισχυρότερους παίκτες στην αγορά. Σήμερα ο όμιλος διαχειρίζεται περισσότερα από 500 εκατομμύρια δολάρια και πάνω από οχτώ επενδυτικά κεφάλαια.
Ο διευθύνων σύμβουλος, Philip Hoffman, που ίδρυσε την Fine Art Group το 2001, εργάστηκε στον οίκο δημοπρασιών Christie’s για περισσότερα από 12 χρόνια και πριν από εκεί στην KPMG. Ο ίδιος αποδίδει την επιτυχία του στην αγάπη του για την τέχνη αλλά και τη βαθιά του γνώση για τα οικονομικά θέματα.
«Τις περισσότερες φορές τα κεφάλαια που σχετίζονται με την τέχνη έχουν βραχυπρόθεσμες προοπτικές και αυτό αποτελεί πρόβλημα», εξηγεί ο ίδιος ενώ προθέτει πως κανείς δεν θέλει να επενδύει τα χρήματά του σε μια εταιρεία χωρίς ιστορικό κυρίως μετά τα γεγονότα με τη Lehman Brothers το 2008.
Ο Hoffman παράλληλα επισημαίνει πως κάποιες φορές στο εμπόριο της τέχνης οι αποδόσεις είναι φτωχές. Ο Todd Levin, επικεφαλής του Levin Art Group με έδρα τη Νέα Υόρκη τονίζει πως οι αποδόσεις των έργων τέχνης που έχει στη διάθεσή του φτάνουν ετησίως το 8-40% με χρόνους αναμονής από τέσσερα ως δώδεκα χρόνια.
Με δεδομένο ότι η αγορά της τέχνης αλλάζει, αλλάζουν και τα επιχειρηματικά μοντέλα των επενδυτών. Παλαιότερα για παράδειγμα επενδυτική ευκαιρία ήταν τα Old Masters ενώ σήμερα πωλείται περισσότερο η μοντέρνα τέχνη.
Σύμφωνα με το Fine Art Wealth Management, μέχρι το τέλος του 2010 υπήρχαν 12 επίσημα art funds ενώ το 2007 άγγιζαν τα 50. O Levin υπογραμμίζει πως τα art funds αποτυγχάνουν εκεί όπου άλλες μορφές επενδύσεων τέχνης πετυχαίνουν. Είτε κάποιος είναι επενδυτής, είτε είναι συλλέκτης, προτιμά να προσλαμβάνει έναν έμπειρο σύμβουλο τέχνης ή κάποιον connoisseur ώστε να τον κατευθύνει για τις αγορές του.
Ο επικεφαλής του Levin Art Group τέλος σημειώνει πως με το να εξισώνεις την τέχνη με τη συναλλαγή χάνεται το νόημα του συλλέγειν. «Το σημαντικό άλλωστε σε αυτή τη διαδικασία είναι όχι μόνο να αγοράζεις, αλλά να μαθαίνεις την ιστορία των έργων, την βαθύτερη αξία ενός πίνακα», συμπληρώνει.
Σε γενικότερο πλαίσιο, η επιθεώρηση τέχνης Art Newspaper προβλέπει αναδιαρθρώσεις στο μηχανισμό των οίκων δημοπρασίας με μείωση προσωπικού (ήδη το 5% του προσωπικού του Sotheby’s προχώρησε στο πρόγραμμα εθελούσιας εξόδου από τον οίκο), την απειλή των τρομοκρατικών χτυπημάτων να φέρνει μείωση στους επισκέπτες art fair που είναι σε κόκκινες ζώνες (βλ. Ευρώπη, Μέση Ανατολή κοκ) και τους οίκους να καλούνται να γίνουν ξενιστές εμπειριών, προσφέροντας ατμόσφαιρα και όνειρο.