Έτσι τραγούδησαν οι Yeasayer από το Brooklyn της Νέας Υόρκης για την Εριέττα, η οποία μέσα από τους στίχους τους θα ζούσε για πάντα. Ποια είναι η μυστηριώδης γυναικεία μορφή; Αν κάποιος ξετυλίξει το κουβάρι της ιστορίας, θα πάει πενήντα και πλέον χρόνια πίσω, ενώ θα έρθει αντιμέτωπος με μια σκοτεινή μεν, ελπιδοφόρα ιστορία δε. Αυτή της Αφροαμερικανίδας Henrietta Lacks που απεβίωσε το 1951, ένα κομμάτι της ωστόσο έμεινε για πάντα ζωντανό φυλάσσοντας τις ζωές άλλων εκατοντάδων ανθρώπων.
Η γυναίκα γεννήθηκε το 1920 ενώ προερχόταν από μια φτωχή οικογένεια. Για να κερδίζει χρήματα και να ζήσει τα πέντε παιδιά της καλλιεργούσε καπνούς, ενώ έμενε μόνιμα στη Βιρτζίνια. Το Φεβρουάριο του 1951 αφού γέννησε το πέμπτο της παιδί, διαγνώστηκε με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο Johns Hopkins, το μόνο στην περιοχή της Βαλτιμόρης που δεχόταν έγχρωμους ασθενείς.
Η Henrietta παρά το γεγονός πως της εφαρμόστηκε η συνήθης για την εποχή θεραπεία, τον Αύγουστο του ίδιου έτους επέστρεψε στο νοσοκομείο με έντονους πόνους προκειμένου να νοσηλευτεί και πάλι. Η γυναίκα δεν τα κατάφερε και στις 4 Οκτωβρίου του 1951 «έφυγε» από τη ζωή σε ηλικία 31 ετών. Η μεταθανάτιος αυτοψία έδειξε πως ο καρκίνος είχε κάνει μετάσταση σε ολόκληρο το κορμί της.
Η ζωή της Henrietta μέχρι εδώ είναι μια συνηθισμένη ιστορία αρρώστιας, πόνου και θανάτου, ενώ παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με αυτές εκατομμυρίων γυναικών. Το μοναδικό με τη συγκεκριμένη υπόθεση είναι πως ένα κομμάτι της υπάρχει μέχρι και σήμερα.
Kατά τη θεραπεία της ένας από τους γιατρούς της αφαίρεσε από τον τράχηλο δείγματα καρκινικών ιστών, χωρίς τη συγκατάθεση της ίδιας. Η κίνηση εξάλλου δεν ήταν καθόλου ασυνήθιστη την εποχή εκείνη, ενώ ακόμα και σήμερα το ζήτημα της αφαίρεσης των ιστών με σκοπό τη χρήση τους σε άλλες δραστηριότητες έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις.
Τους ιστούς της ασθενούς χρησιμοποίησε ο Δρ. George Otto Gey, που προσπαθούσε ανεπιτυχώς να καλλιεργήσει ανθρώπινα κύτταρα στο εργαστήριο. Όπως ανακάλυψε στη συνέχεια, τα κύτταρα της Henrietta δεν υπάκουαν στο όριο του θανάτου, ενώ αντίθετα διατηρούνταν ζωντανά, αναπαράγονταν και αναπτύσσονταν. Μέχρι εκείνη τη στιγμή όλες οι προσπάθειες διατήρησης ανθρώπινων κυττάρων στη ζωή εντός εργαστηρίου δεν διαρκούσαν περισσότερες από μερικές μέρες. Η επιστημονική κοινότητα σπαταλούσε περισσότερο χρόνο στην προσπάθεια να κρατήσει τα κύτταρα ζωντανά παρά στην έρευνα γι’ αυτά.
Τελικά ο δρ. Gey απομόνωσε ένα κύτταρο από τους ιστούς της Henrietta, ενώ κατάφερε να το πολλαπλασιάσει και να ξεκινήσει την πρώτη αθάνατη κυτταρική σειρά. Του έδωσε το όνομα HeLa, από τα αρχικά της γυναίκας. Ο επιστήμονας δώριζε ελεύθερα δείγματα της κυτταρικής σειράς, μαζί με τα εργαλεία και της μεθόδους που το εργαστήριό του είχε αναπτύξει, σε όποιον επιστήμονα τα ζητούσε.
Μέσα στα χρόνια τα κύτταρα έχουν χρησιμοποιηθεί σε δεκάδες χιλιάδες επιστημονικές έρευνες. Ήταν βασικό στοιχείο της ανάπτυξης του εμβολίου της Πολυομυελίτιδας από τον Jonas Salk δεκαετία του ’50. Ήταν τα πρώτα ανθρώπινα κύτταρα που κλωνοποιήθηκαν επιτυχώς το 1955. Έχουν χρησιμοποιηθεί για την έρευνα σχετικά με τον καρκίνο, το AIDS και την δημιουργία του εμβολίου για τον HPV, τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων που μεταξύ άλλων προκαλεί τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Τα κύτταρα HeLa έχουν ταξιδέψει μέχρι το διάστημα και χάρη σε αυτά δημιουργήθηκε ο τομέας της Ιολογίας – της μελέτης των ιών – όταν οι επιστήμονες τα μόλυναν με κάθε λογής ιό για να παρατηρήσουν πώς τα επηρεάζουν.
Έχουν γραφτεί περισσότερα από 60.000 επιστημονικά άρθρα που σχετίζονται με τη χρήση των κυττάρων HeLa και αποτελούν τμήμα τουλάχιστον 11.000 πατεντών, από φάρμακα μέχρι καλλυντικά.
Η οικογένεια της γυναίκας έμαθε χρόνια μετά για τη χρήση των κυττάρων της Henrietta. Ήταν κάπου στις αρχές της δεκαετίας του ’70 όταν ο σύζυγος της Day Lacks δέχτηκε ένα τηλεφώνημα από κάποιον στο νοσοκομείο Johns Hopkins, ενώ οι ερευνητές του ζήτησαν δείγματα ιστών από τα παιδιά της Henrietta, για να χαρτογραφήσουν το γονιδίωμά της.
Ο Δρ. Gey και το νοσοκομείο Johns Hopkins δεν έβγαλαν ποτέ λεφτά από τα κύτταρα HeLa. Τα κύτταρα όμως έχουν εμπορευματοποιηθεί από το 1954 και σήμερα ένα φιαλίδιο με τα κύτταρα της Henrietta ξεκινά από τα $250. Η οικογένεια της Henrietta Lacks φυσικά δεν έχει δει ούτε ένα σέντ από τα πιθανά δισεκατομμύρια σε κέρδος που έχουν παραχθεί χάρη στα κύτταρά της. Πρόκειται για ανθρώπους φτωχούς που δεν μπορούν καν να αγοράσουν μια βασική ασφάλεια υγείας.
Το 2010, η Rebecca Skloot έγραψε το βιβλίο «The Immortal Life of Henrietta Lacks», δίνοντας την αναγκαία δημοσιότητα στην ιστορία. Το αμερικάνικο συνδρομητικό κανάλι HBO έχει λάβει τα δικαιώματα για μια τηλεταινία βασισμένη στο βιβλίο, η συγγραφέας δημιούργησε ένα ίδρυμα με το όνομα της Henrietta για να προωθήσει την ενημέρωση σχετικά με την ιστορία της και να βοηθήσει την οικογένειά της και μια επιτύμβια στήλη τοποθετήθηκε στο σημείο που πιστεύεται ότι έχει ταφεί η άτυχη, αλλά τόσο σημαντική γυναίκα.
Δείτε το βίντεο: