Τα κυριότερα έργα του ήταν: το 1889, Χρόνος και Ελεύθερη Θέληση (Essai sur les données immédiates de la conscience), το 1896 Ύλη και Μνήμη (Matière et mémoire), το 1907 Δημιουργική Εξέλιξη (L'Evolution créatrice), και το 1932, Οι δυο πηγές της ηθικής και της θρησκείας (Les deux sources de la morale et de la religion).

Το 1900 έγινε καθηγητής στο Κολλέγιο της Γαλλίας, αποκτώντας την Έδρα της Ελληνικής και Λατινικής Φιλοσοφίας, την οποία και διατήρησε έως το 1904. Στη συνέχεια αντικατέστησε τον Γκαμπριέλ Ταρντ στην έδρα της Σύγχρονης Φιλοσοφίας, έως το 1920. Τα μαθήματά του συγκέντρωναν πλήθος φοιτητών.

Η Ζωική Ορμή

Ο Μπερκσόν ορίζει τη ζωική ορμή ως μια τυφλή, ανυπότακτη σε κανόνες δύναμη που, δρώντας έξω από κάθε προγραμματισμό και σκοπιμότητα, στάθηκε η αιτία για να δημιουργηθεί ζωή στα διάφορα επίπεδά της. Αρχικά η ζωική ορμή, κατά τον Μπερκσόν, υπήρχε σε φυσικοχημικές ενώσεις, που συνιστούσαν αυτό που σήμερα ονομάζουμε ζωή. Στην συνέχεια η ζωική ορμή διοχετεύθηκε προς τρεις διαφορετικές κατευθύνσεις. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθούν οι τρεις βασικές μορφές της ζωής : φυτά, έντομα και σπονδυλωτά. Απόληξη της δημιουργικής δύναμης της ζωικής ορμής υπήρξε η εμφάνιση του ανθρώπου. Πραγματοποιώντας ένα αιφνίδιο, όπως ο Μπερξόν λέει, άλμα από το ζώο στον άνθρωπο, η ζωική ορμή φτάνει στην κορύφωση της δημιουργικής πορείας της πάνω στον πλανήτη μας. Ο άνθρωπος μοιάζει να είναι ο λόγος για τον οποίο επιχειρήθηκε ολόκληρη η οργάνωση της ζωής. Είναι, όπως λέει ο Μπρερκόν, ο λόγος του είναι της ζωής πάνω στη γη.

Όσο κι αν η εμφάνιση του ανθρώπου δίνει την εντύπωση πως ο στόχος όλης της δημιουργικής διαδικασίας που ακολούθησε η ζωική ορμή ήταν αυτός, στην πραγματικότητα δε συνέβη κάτι τέτοιο. Η εξελικτική πορεία της ζωικής ορμής σε καμιά περίπτωση δεν έγινε βάσει προκαθορισμένου σχεδίου, στοχεύοντας σε ένα ορισμένο τέλος. Απλώς, στην εκάστοτε δεδομένη στιγμή, από όλες τις δυνατότητες που παρουσιάζονταν, για να σημειωθεί κάποια εξέλιξη, η ζωική ορμή επέλεγε πάντοτε την πιο βολική. Όλες οι πόρτες ήταν ανοικτές μπροστά της. Υπό την έννοια αυτή θα μπορούσε κάλλιστα, στο πλαίσιο της δημιουργίας της ζωής, αντί για τον άνθρωπο, να είχε προκύψει ένα διαφορετικό είδος όντων. Ποιος άλλωστε αποκλείει τούτη τη στιγμή να υπάρχει αυτό το άλλο είδος όντων σε κάποιον πλανήτη, αφού η ζωική ορμή δεν περιορίζεται στη γη, αλλά είναι μια κοσμική δύναμη, που εκτείνεται παντού, σε κάθε αστέρι του σύμπαντος. Η ζωική δύναμη που ενυπάρχει στον άνθρωπο, εκδηλώνεται με δύο τρόπους : ως νόηση και ως ένστικτο, που τον τροφοδοτούν με δύο είδη γνώσεων : την επιστημονική και την ενορατική.

Η Νόηση

Η νόηση, κατά τον Μπερκσόν, μας βοηθάει να προσανατολιστούμε μέσα στον κόσμο και εναρμονιζόμενοι μαζί του, να τον γνωρίσουμε. Η μέθοδος που ακολουθούμε, προκειμένου να επιτύχουμε με τη νόησή μας το στόχο αυτό, είναι η κατάτμηση της πραγματικότητας. Εκείνο δηλαδή που κάνουμε, για να γνωρίσουμε ένα αντικείμενο ή ένα γεγονός είναι: να το διαχωρίσουμε από την υπόλοιπη πραγματικότητα, να το ακινητοποιήσουμε σε κάποια από τις φάσεις μέσα από τις οποίες διέρχεται και στην συνέχεια να το κομματιάσουμε και να το διακρίνουμε στα μέρη του.

πηγή: wikipedia