Ανήκει στον τύπο του νυμφαίου

Σε συνεδρίασή του, πριν από περίπου ένα μήνα, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) συζήτησε το θέμα της ανάδειξης του κρηναίου οικοδομήματος που αποκαλύφθηκε στη βόρεια είσοδο του σταθμού Αγίας Σοφίας, στο πλαίσιο των εργασιών για την κατασκευή του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης.

Από την πλευρά του ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων δημοσιοποίησε σχετική επιστολή που είχε αποστείλει στα μέλη του ΚΑΣ με την οποία κάνει λόγω για «οικοδόμημα που βρέθηκε στο ανατολικό τμήμα της βόρειας εισόδου του σταθμού Αγίας Σοφίας, σ’ επαφή με τη βόρεια οικοδομική γραμμή του Decumanus Maximus (σημερινή Εγνατία οδός) και στα ανατολικά της στοάς της μαρμαρόστρωτης σιγμοειδούς πλατείας, όπου διαπιστώθηκε ότι πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σημαντικό μνημείο, που ανήκει στον τύπο του νυμφαίου».

Η κύρια κρήνη που ξεδιψούσε την πόλη

Όπως αναφέρει ο Σύλλογος των Ελλήνων αρχαιολόγων «Το μνημειακό αυτό νυμφαίο, με δύο ορόφους, δέσποζε σε κομβικό σημείο της πόλης, δυτικά από το σταυροδρόμι που σχημάτιζαν ο επιβλητικός Decumanus Maximus της πόλης με τον Cardo.

Στολισμένο με κόγχες που φιλοξενούσαν αγάλματα, όπως και άλλα σημαντικά νυμφαία της Κωνσταντινούπολης και της Αντιόχειας, φαίνεται ότι ήταν η κύρια κρήνη όπου ξεδίψαγε η πόλη και τα πλήθη των περαστικών στην καρδιά του θρησκευτικού-διοικητικού κέντρου της κοσμοπολίτικης μεγαλούπολης της Θεσσαλονίκης, συμβασιλεύουσας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας».

«Στο διώροφο μνημείο, διαστάσεων 15,45×1,80 μ. και ύψους 2,84 μ., διακρίνονται αλλεπάλληλες κατασκευαστικές φάσεις από τον 4ο έως τον 7ο αι. μ.Χ. Το οικοδόμημα αρχικά είχε ευθύγραμμη πρόσοψη. Αργότερα, όμως, αποκτά πολυπλοκότερη μορφή με κάτοψη σε σχήμα Π και ορθοστάτες αποτελούμενους από εντυπωσιακά ανάγλυφα φατνώματα.

Εννέα ημικυκλικές κόγχες διαμορφώνονται στο χαμηλότερο τμήμα του, ενώ ψηλότερα στον όροφο εναλλάσσονται ορθογώνιες, ημικυκλικές και ελλειψοειδείς κόγχες. Από τα δύο σκέλη του Π παραμένει για τεχνικούς λόγους άσκαφο το ανατολικό».

Δυο σταθμοί μετρό, δύο ανοιχτά μουσεία

Πρόκειται για το μεγαλύτερο μνημειακό κρηναίο οικοδόμημα που έχει βρεθεί έως τώρα σε ανασκαφές στη Θεσσαλονίκη και εκτιμάται ότι αποτελεί και ένα από τα μεγαλύτερα του ρωμαϊκού κόσμου.

Τόσο πάνω στην μαρμαρόστρωτη πλατεία όσο και στην κρήνη, χτίστηκαν μετέπειτα, στα μεσοβυζαντινά χρόνια, λασπόχτιστα οικοδομήματα, στα οποία λειτουργούσαν κυρίως καταστήματα.

Οι μεταγενέστερες αυτές κατασκευές έχουν κρατηθεί στην περίπτωση της πλατείας, ενώ στην περίπτωση της κρήνης αφαιρέθηκαν προκειμένου να αναδειχθεί το μνημείο.

Η κρήνη θα αποσπαστεί και θα επανατοποθετηθεί στο σημείο που βρέθηκε, ενώ ο σταθμός της Αγίας Σοφίας όπως και αυτός της Βενιζέλου θα λειτουργήσουν ως ανοιχτά μουσεία.