Πρόοδος σημειώθηκε σε σχέση με τις μετεγκαταστάσεις στο πλαίσιο της εφαρμογής της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, πρέπει όμως να ενταθούν οι προσπάθειες ώστε να αποφευχθεί η επιστροφή των μεταναστών σε παράτυπες διαδρομές. Λαμβανομένης υπόψη της ανθρωπιστικής κατάστασης στην Ελλάδα και της αύξησης των αφίξεων στην Ιταλία, καθίσταται ολοένα και πιο επείγουσα η εντατικοποίηση των προσπαθειών στον τομέα της μετεγκατάστασης.

Ο Επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας, ΔημήτρηςΑβραμόπουλος, δήλωσε σχετικά: «Δεν μπορούμε να είμαστε ικανοποιημένοι από τα αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί μέχρι σήμερα. Πρέπει να κάνουμε περισσότερα και πρέπει να τα κάνουμε γρήγορα. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε τάχιστα την επείγουσα ανθρωπιστική κατάσταση στην Ελλάδα και να αποφύγουμε την επιδείνωση της κατάστασης στην Ιταλία. Ο σχεδιασμός των επερχόμενων μετεγκαταστάσεων πρέπει να υλοποιηθεί. Καλώ όλα τα κράτη μέλη να προετοιμάζονται επιτέλους για την ανάληψη σχετικής δράσης. Παράλληλα, χρειάζεται να αυξήσουμε τις μετεγκαταστάσεις, κυρίως από την Τουρκία, αλλά και από άλλες χώρες όπως ο Λίβανος και η Ιορδανία. Η πρόοδος που σημειώσαμε πρόσφατα στην αναχαίτιση του επιχειρηματικού μοντέλου των λαθροδιακινητών μπορεί να διατηρηθεί μόνο εάν ανοίξει παράλληλα μια ασφαλής νόμιμη δίοδος για τους αιτούντες άσυλο. Είναι σημαντικό να εντείνουμε τις προσπάθειές μας και να υλοποιήσουμε πλήρως τον μηχανισμό 1:1 ως μέρος της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας.»

Μετεγκατάσταση

Στην πρώτη της έκθεση για τη μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση, (16/3/2016) η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε ως στόχο τη μετεγκατάσταση τουλάχιστον 20.000 ατόμων έως τα μέσα Μαΐου. Ο στόχος αυτός δεν επιτεύχθηκε. Μόνο 355 επιπλέον άτομα μετεγκαταστάθηκαν μέσα στο διάστημα που καλύπτει η τελευταία έκθεση, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των αιτούντων που μετεγκαταστάθηκαν από την Ελλάδα και την Ιταλία σε 1.500. Και πάλι, μόνο ορισμένα από Κράτη Μέλη και συνδεδεμένα κράτη του χώρου Σένγκεν κατέβαλαν προσπάθειες μετεγκατάστασης.

Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, γύρω στους 46.000 μετανάστες και αιτούντες άσυλο βρίσκονται στην ελληνική ενδοχώρα, αναμένοντας τη διεκπεραίωση των αιτήσεών τους.

Η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια ανθρωπιστική κρίση που απαιτεί ταχεία ανάληψη δράσης ώστε να καταστούν δυνατές πολυάριθμες μετεγκαταστάσεις. Η Ελλάδα προετοιμάζει μια εκτεταμένη προεγγραφή που θα επιταχύνει την ταυτοποίηση και την πλήρη καταγραφή των αιτούντων μετεγκατάσταση.

Μετά την προεγγραφή αυτή, ένας σημαντικός αριθμός και άλλων αιτούντων άσυλο θα είναι έτοιμος για μετεγκατάσταση τους επόμενους μήνες. Η αναμενόμενη αύξηση των αφίξεων στην Ιταλία, καθώς θα βελτιώνονται οι καιρικές συνθήκες, θα καταστήσει επίσης αναγκαία την παροχή στήριξης από όλα τα κράτη μέλη.

Στη σημερινή της έκθεση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παροτρύνει τα κράτη μέλη να προβούν σε αποτελεσματικό σχεδιασμό, ώστε να αυξήσουν τις δεσμεύσεις τους και να μειωθεί ο χρόνος απόκρισης στις αιτήσεις μετεγκατάστασης.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη που τους αναλογούν σημαντικές ποσοστώσεις να αναπτύξουν πιο ενεργό ρόλο, όσον αφορά τη μετεγκατάσταση και τις δεσμεύσεις ανάλογα με το μέγεθος των ποσοστώσεών τους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλεί επίσης όλους τους εμπλεκόμενους να επιταχύνουν την μετεγκατάσταση των ασυνόδευτων ανηλίκων.

Επανεγκατάσταση

Με βάση τα στοιχεία που ελήφθησαν από τα συμμετέχοντα κράτη, 6.321 άτομα επανεγκαταστάθηκαν μέχρι τις 13 Μαΐου σύμφωνα με το πρόγραμμα επανεγκατάστασης της 20ής Ιουλίου 2015. Τα άτομα αυτά έγιναν δεκτά από 16 κράτη επανεγκατάστασης (Αυστρία, Βέλγιο, Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ισλανδία, Ιρλανδία, Ιταλία, Λιχτενστάιν, Κάτω Χώρες, Νορβηγία, Ελβετία και Ηνωμένο Βασίλειο).

Ο αριθμός επανεγκαταστάσεων από την Τουρκία εξακολουθεί να αυξάνεται, καθώς τα κράτη μέλη οριστικοποιούν την αξιολόγηση των φακέλων που τους διαβιβάζονται από την Τουρκία, μέσω της UNHCR. Από τις 4 Απριλίου 2016, 177 Σύριοι επανεγκαταστάθηκαν από την Τουρκία. Η Σουηδία δέχθηκε τον μεγαλύτερο αριθμό (55), ακολουθούμενη από τη Γερμανία (54), τις Κάτω Χώρες (52), τη Φινλανδία (11) και τη Λιθουανία (5). Έχουν ήδη γίνει αποδεκτές 723 ακόμη αιτήσεις και οι αιτούντες αναμένουν τη μεταφορά τους σε 7 διαφορετικά κράτη μέλη.

Συνολικά, 19 κράτη μέλη και ένα συνδεδεμένο κράτος έχουν δηλώσει ότι προβλέπουν πάνω από 12.000 θέσεις για επανεγκαταστάσεις από την Τουρκία. Γύρω στις 2.000 επανεγκαταστάσεις σχεδιάζονται επί του παρόντος για το διάστημα Μαΐου-Ιουλίου 2016, υπό την προϋπόθεση της επιστροφής αντίστοιχου αριθμού Συρίων από την Ελλάδα στο πλαίσιο του προγράμματος 1:1.

Ιστορικό

Το προσωρινό πρόγραμμα επείγουσας μετεγκατάστασης θεσπίστηκε με δύο αποφάσεις του Συμβουλίου τον Σεπτέμβριο του 2015, στις οποίες τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν για τη μετεγκατάσταση 160.000 ατόμων από την Ιταλία και την Ελλάδα (και κατά περίπτωση από άλλα κράτη μέλη) έως τον Σεπτέμβριο του 2017. 
Στις 8 Ιουνίου 2015, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε πρόταση για ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα επανεγκατάστασης. Ακολούθησε η συμφωνία της 20ής Ιουλίου 2015 μεταξύ των κρατών μελών για την επανεγκατάσταση 22.504 ατόμων τα οποία είχαν σαφώς ανάγκη διεθνούς προστασίας, με βάση τα στοιχεία που κατέθεσε η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR).

Μετά τη σύνοδο κορυφής των ηγετών της ΕΕ με την Τουρκία στις 29 Νοεμβρίου 2015, εγκρίθηκε το σχέδιο δράσης ΕΕ-Τουρκίας. Το εθελοντικό πρόγραμμα εισδοχής που προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 15 Δεκεμβρίου 2015 είναι ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία του προγράμματος, με στόχο τη στήριξη της Τουρκίας για τη διαχείριση των προσφύγων, καθώς και την παροχή νόμιμης και ασφαλούς διόδου για τα άτομα που έχουν πραγματική ανάγκη προστασίας.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 7ης Μαρτίουζήτησε να επιταχυνθεί η εφαρμογή της μετεγκατάστασης, προκειμένου να βελτιωθεί η ανθρωπιστική κατάσταση στην Ελλάδα. Η σημερινή έκθεση απαντά στα συμπεράσματα του Συμβουλίου, στην υποχρέωση βάσει του άρθρου 12 των δύο αποφάσεων του Συμβουλίου για τη μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση, καθώς και στη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο πλαίσιο του χάρτη πορείας «Αποκατάσταση του χώρου Σένγκεν».

Η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, της 18ης Μαρτίου 2016, προβλέπει ότι για κάθε Σύριο που επιστρέφεται από την Τουρκία από τα ελληνικά νησιά, θα γίνεται επανεγκατάσταση ενός Σύριου από την Τουρκία στην ΕΕ. Η αρχή αυτή ισχύει από τις 4 Απριλίου 2016. Προτεραιότητα δίνεται στους μετανάστες που δεν είχαν προηγουμένως εισέλθει ή δεν είχαν προσπαθήσει να εισέλθουν στην ΕΕ παράτυπα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε στις 16 Μαρτίου την πρώτη έκθεση για τη μετεγκατάσταση και την επανεγκατάσταση. Η δεύτερη έκθεση εκδόθηκε στις 12 Μαΐου.