Πλέον η ΕΕ αντιμετωπίζει μια κρίση ταυτότητας που λειτουργεί καταλυτικά ώστε να ξεδιπλωθούν εναλλακτικά σχέδια για τη μετεξέλιξή της.

Καθώς τον Μάρτιο του 2017 κλείνουν 60 χρόνια από τη συνθήκη της Ρώμης, τα ισχυρά κέντρα λήψης αποφάσεων βάζουν μπροστά σενάρια μετεξέλιξης με κυρίαρχο γνώμονα το εθνικό συμφέρον.

Μπορεί η Επιτροπή να επιδιώκει να κρατήσει ενωμένους τους 27, ωστόσο δεν είναι λίγοι που βλέπουν ότι πάνω στο διαζύγιο με τη Μεγάλη Βρετανία μπορεί να οικοδομηθεί μια νέα σχέση εξουσίας εντός της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με πληροφορίες, αναπτύσσονται διαφορετικές σχολές σκέψης.

Η προώθηση μιας ενισχυμένης συνεργασίας μεταξύ «προθύμων», (ένα πάγιο σχέδιο μέρους της γερμανικής ελίτ), η προώθηση μιας «φεντεραλιστικής ουτοπίας», όπως αναφέρεται, ή η προώθηση κάποιων ισχυρών συνεκτικών δεσμών μεταξύ κρατών μελών σε επιλεκτικά σημεία είναι διαφορετικές προσεγγίσεις που έχουν ήδη τεθεί.

Ειδικά το θέμα των ενισχυμένων συνεργασιών, που οδηγεί σε μια ΕΕ των πολλών ταχυτήτων, δημιουργεί πολλούς προβληματισμούς ειδικά στα μικρά κράτη που βλέπουν να πιέζεται η εθνική τους κυριαρχία. Γι' αυτό, τυχόν αποχώρηση της Βρετανίας αντιμετωπίζεται από αυτά με δέος, καθώς δίνει χώρο σε πολιτικές δυνάμεις της κεντρικής Ευρώπης να κυριαρχήσουν. Κι αυτό δημιουργεί πολυεπίπεδες συγκλίσεις στο εσωτερικό της ΕΕ, αλλά και προκλήσεις για όλους, ακόμα και τις αδρανείς (λόγων εκλογών) ΗΠΑ, που πλέον καλούνται να επιβεβαιώσουν ένα νέο ρόλο στην περιοχή.