Είχε προηγηθεί η φοβερή σφαγή και καταστροφή της Χίου, στις 30 Μαρτίου, ενέργεια κτηνώδης, που είχε προκαλέσει τεράστια αίσθηση σε όλη την Ευρώπη. Και, φυσικά, οι Έλληνες καπεταναίοι, που ήθελαν ο καθένας δέκα «Καρα-Αλήδες» στην καθισιά του, αποφάσισαν να δράσουν και να καταφέρουν στους Οθωμανούς καίριο ναυτικό πλήγμα.
Δεν χρειάστηκε μεγάλη προσπάθεια για να σχηματιστεί μια ελληνική «αρμάδα» από 64 πλεούμενα!
Ήταν εξάλλου γνωστό ότι Έλληνες καραβοκυραίοι διαφέντευαν ολόκληρο το Αιγαίο και τη Μαύρη Θάλασσα. Και σε περίοδο πολέμου, ήταν πολύ εύκολο το εμπορικό ναυτικό να «γυρίσει» σε πολεμική μηχανή!
Η «αρμάδα» συγκροτήθηκε από 64 πλοία (29 υδραίικα, υπό τον»αρχιναύαρχο» Ανδρέα Μιαούλη, 19 σπετσιώτικα με τους καπεταναίους Αναστάσιο Ανδρούτσο και Ανδρέα Χατζηαναργύρου και 16 ψαριανά.
Τα πλεούμενα μαζεύτηκαν στα Ψαρά στα τέλη Απριλίου και οι επί κεφαλής άρχισαν να καταστρώνουν τα σχέδια δράσης....
Αποφασίστηκε ότι η κατάλληλη στιγμή ήταν το ραμαζάνι, που άρχιζε στις 10 Μαΐου.
Αλλά όσες απόπειρες έγιναν για να πυροποληθεί η τουρκική ναυαρχίδα, απέβησαν άκαρπες! Και καθώς περνούσαν οι μέρες, οι Σπετσιώτες αποφάσισαν να φύγουν, επειδή τα πληρώματά τους δυσανασχετούσαν καθώς δεν τους είχαν καταβληθεί η μισθοδοσία.
«Καλύτερα να φύγωμεν παρά να προκληθούν προβλήματα» είπαν ο Ανδρούτσος και ο Χατζηαναργύρου και σαλπάρισαν για Σπέτσες την 31η Μαΐου...
Το ίδιο βράδυ, ο Κανάρης ,που ηγείται των Ψαριανών, μαθαίνει ότι στην Κρήτη ναυλοχεί ο αιγυπτιακός στόλος.
Συγκαλει αμέσως πολεμικό συμβούλιο και αποφασίζεται να δράσουν το επόμενο βράδυ!
Την απόφαση επικροτεί ο αρχιναύαρχος ο Μιαούλης, και οι άλλοι δύο Υδραίοι ναύαρχοι Λάζαρος Λαλεχός και Ιωάννης Βούλγαρης.
Η επιχείρηση «κάψτε τους Τούρκους» ανατίθεται σε δύο πυρπολικά, ένα από κάθε πλευρά.
Την 1η Ιουνίου, ένα ψαριανό πυρπολικό, με κυβερνήτη τον Κωνσταντίνο Κανάρη και ένα υδραίικο, με κυβερνήτη τον Ανδρέα Πιπίνο, βγαίνουν για να επισημάνουν την τούρκικη αρμάδα. Τους συνοδεύουν τέσσερα σκάφη ( μπρίκια).
Δυο ψαριανά με καπεταναίους τους Νικόλαο Γιαννίτση και Γεώργιο Κουτσούκο και δύο υδραίικα με με κυβερνήτες τον Ιωάννη Ζάκα και τον Αντώνιο Ραφαλιά.
Τα «μπρίκια» ήταν εκείνα που θα που θα παραλάμβαναν τα πληρώματα των πυροπολικών μετά την επιχείρηση.
Και καθώς το φεγγάρι είχε χαθεί εκείνες τις μέρες, επέλεξαν τη νύχτα της 6ης προς 7η Ιουνίου.
Στο κατάστρωμα της τούρκικης ναυαρχίσα έχει στηθεί γλέντι τρικούβερτο, για την λήξη του Ραμαζανιού! Κάτι η νηστεία, κάτι το γλέντι, κάτι η υπεροψία, οι Τούρκοι δεν είχαν λάβει τα προσήκοντα μέτρα, παρά το ότι γνώριζαν την ζημιά που μπορούσαν να πάθουν!
Ο Πιπίνος, με το πυρπολικό του, πλεύρισε εύκολα τη δίκροτη « υποναυαρχίδα» του τούρκικου στόλου, που είχε κυβερνήτη τον ναύαρχο Μπεκίρμπεη. Ενώ, όμως, είχε σχεδόν κολλήσει το σκάφος στα πλευρά του πλοίου, έπιασε αέρας και το παρέσυρε μακριά!
Ο Κανάρης, ζύγωσε κόντρα στον καιρό. Ο τιμονιέρης Ιωάννης Θεοφιλόπουλος έκανε «όλα ανάποδα» και φερμάρισε το πυρπολικό του στα πλευρά της ναυαρχίδας. Το κόλλησε, το λαμπάδιασε και άφησε την δουλειά να γίνει...
Σε ελάχιστα λεπτά, η τουρκική ναυαρχίδα είχε λαμπαδιάσει!
Και σε λίγο το ξύλινο σκαρί καιγόταν σαν πασχαλιάτικο βεγγαλικό!
Έντρομος ο Καρα-Αλής πήδηξε σε μια βάρκα με τους υπασπιστές του, αλλά έπεσε-φλεγόμενο- το κεντρικό κατάρτι της ναυαρχίδας, τον βρήκε κατακέφαλα και τον άφησε στον τόπο!
Χάθηκαν στη θάλασσα εκείνο το βράδυ σχεδόν και οι δυο χιλιάδες Τούρκοι που επέβαιναν στο τεράστιο σκάφος, ενώ την ίδια ώρα οι 32 Έλληνες, πληρώματα των πυρπολικών, πλεύριζαν τα «μπρίκια».
Η επιστροφή τους στα Ψαρά ήταν θριαμβευτική! Με το πλήθος να ζητωκραυγάζει και να ψάλλει, έφτασαν στον ναό του Αη-Νικόλα και προσευχήθηκαν...
Ο Μπεκίρμπεης, ο οποίος αντικατέστησε στην αρχηγία του στόλου τον καψερό Καρα Αλή, στάθμισε την κατάσταση και παρά την επιθυμία του να επιτεθεί στην Σάμο και τα Ψαρά, εγκατέλειψε την Χίο και κατέφυγε στον Ελλήσποντο.
Οι Τούρκοι, ωστόσο, που βρίσκονταν στην Χίο, αποτελείωσαν το βδελυρό τους έργο καίγοντας τα Μαστιχοχώρια του νησιού!
Ο Κανάρης, που κατάφερε στους Τούρκους το μεγαλύτερο -μέχρι τότε- πλήγμα στην θάλασσα, έγινε θρύλος στην Ευρώπη και σύντομα, στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, κυκλοφόρησαν ζωγραφιές (χαλκογραφίες) , που τον αποτύπωσαν με τον δαυλό στο χέρι να πυρπολεί την τουρκική ναυαρχίδα!
Φιλελληνικά κινήματα στην Δύση, συγκέντρωσαν τα χρήματα από τις πωλήσεις των χιλιάδων χαλκογραφιών και τα έστειλαν στην Ελλάδα για τον αγώνα!
Ο Κωνσταντίνος Κανάρης, εξελίχθηκε σε σημαντικό πολιτικό άνδρα. Διετέλεσε υπουργός Ναυτικών και πέντε φορές έγινε πρωθυπουργός της Ελλάδος, στα 33 χρόνια της πολιτικής του σταδιοδρομίας.
Μέχρι που πέθανε, θα πρέπει να αναρωτιόταν αν οι Τούρκοι είχαν εντοπίσει την Μάλτα!