Ο μύθος της Βαβέλ από τη Γένεση

Ο σπουδαίος βασιλιάς ήθελε να χτίσει τον μεγαλύτερο πύργο στον κόσμο. Έναν που θα ξεπερνούσε τα σύννεφα και θα έφτανε δίπλα στο Θεό. Αφού τα κατάφερε, η ματαιοδοξία του ανέβηκε στα ύψη, ενώ ο Θεός αποφάσισε να του δώσει ένα μάθημα. Έτσι οι μυριάδες εργάτες που βρίσκονταν στη δούλεψή του, έχασαν τη μιλιά αλλά και το μυαλό τους για μια ολόκληρη μέρα. Η σύγχυση που προκλήθηκε αναστάτωσε τα πλήθη, ενώ το θεόρατο οικοδόμημα σιγά σιγά εγκαταλείφθηκε, καθώς μπροστά στο μεγάλο δράμα, φαινόταν πια τιποτένιο. Αυτή είναι η ιστορία όπως παρουσιάζεται από τη Γένεση της Παλαιάς Διαθήκης.

Ένα διαφορετικό «διάβασμα» του μύθου

Οι ιστορικοί από τη δική τους πλευρά προχωρούν την ιστορία ένα βήμα παρακάτω. Ο Βασιλιάς Νιμρόδ, ο οποίος 5.500 περίπου χρόνια πριν, δοξάστηκε από το λαό -καθώς ήταν ένας σπουδαίος στρατηλάτης και πολέμαρχος που εξασφάλιζε πλούτο για την ευημερία του λαού του- αποφάσισε να χτίσει έναν ψηλό πύργο που παρόμοιός του δεν θα είχε γίνει ποτέ. Τα ίχνη του βρέθηκαν στη Βαβυλωνία, άρα ο μύθος έχει μια πραγματική αφετηρία. Κάποιοι ερευνητές τοποθετούν τον Πύργο στα βόρεια της Βαβυλωνίας στην αριστερή όχθη του Ευφράτη, στα ερείπια του Tell-Amram κοντά στους κρεμαστούς κήπους. Άλλοι, στα ερείπια της Birs-Nimrud στην Borsippa στη δεξιά όχθη του Ευφράτη.

Για τις ανάγκες του μυθικού πύργου σκλάβωσε 312 πόλεις και χωριά σε άλλα 18 βασίλεια, και μάζεψε 2,5 εκατομμύρια σκλάβους στη δούλεψή του από 70 εθνότητες, που μιλούσαν 112 διαφορετικές γλώσσες. Συγκέντρωσε 4.623 αρχιτέκτονες, σοφούς, γεωμέτρες, γιατρούς, διερμηνείς, μαθηματικούς και αρχιτεχνίτες από κάθε γειτονική χώρα, αδειάζοντας έτσι τις αυλές των άλλων βασιλιάδων, πανεπιστημίων, σχολών, βιβλιοθηκών και σχολείων. Έχοντας γεμάτα τα θησαυροφυλάκια του με τεράστιες ποσότητες πολύτιμων μετάλλων και λίθων από τις κατακτήσεις και τις λεηλασίες του, δημιούργησε έναν πανίσχυρο στρατό μισθοφόρων για να τηρεί την τάξη και την ασφάλεια του Βασιλείου του και του μεγαλόπνοου έργου. Γρήγορα ξεκίνησε την κατασκευή του πύργου. Αρχικά όλα όσα χρειάζονταν –εργασία, πηγές υλικών, όραμα- υπήρχαν σε αφθονία. Γύρω από τη χώρα του όλα τα άλλα βασίλεια κατέρρεαν. Πολίτες από τις γύρω περιοχές έφταναν στη Βαβυλωνία προκειμένου να ζητήσουν δουλειά, αφού μόνο εκεί υπήρχε ζωή. Οι ντόπιοι ζούσαν αμέριμνοι και σπάταλοι, ενώ απολάμβαναν τα αγαθά των κατακτήσεων του βασιλιά, περιμένοντας να φτάσει ο Νιμρόδ το Θεό.

Με το πέρασμα του χρόνου, οι τεράστιες ποσότητες υλικών που απαιτούνταν για την πρόοδο του έργου εξαφάνισαν σιγά-σιγά τα δάση στα γύρω εκατοντάδες χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα, ενώ εξάντλησαν τα διαθέσιμα ορυκτά σε δεκάδες ορυχεία μαρμάρου, πέτρας, πηλού, σιδήρου. Τα ποτάμια στέρεψαν, καθώς χρειαζόταν πολύ νερό για τις ανάγκες του έργου. Το κλίμα στη Μεσοποταμία έγινε σιγά σιγά τροπικό. Σύντομα ο βασιλιάς χρειάστηκε να κάνει νέους πολέμους για να αντικαταστήσει τους σκλάβους που εντωμεταξύ πέθαιναν κατά χιλιάδες από τις απάνθρωπες συνθήκες ζωής και εργασίας. Γύρω από το τεράστιο εργοτάξιο και έξω από τα τείχη της αμέριμνης μεγαλούπολης της Βαβυλωνίας δημιουργήθηκε μία άλλη τεράστια πολιτεία, μία παραγκούπολη, αυτή των σκλάβων, όπου επικρατούσε αθλιότητα, τρόμος και έρεβος.

Το βαθύτερο μήνυμα

Η πολυπολιτισμική κοινωνία που είχε δημιουργηθεί τελικά κατέρρευσε. Οι σκλάβοι αφανίστηκαν ενώ η ευημερία του λαού εξανεμίστηκε, καθώς τίποτα πια δεν μπορούσε να τη συντηρήσει. Πολλοί εξηγούν πως ο μύθος του πύργου της Βαβέλ είναι μια αλληγορία που θέλει να προβάλλει την ανάγκη αρμονικής συμβίωσης του ανθρώπου με τον άνθρωπο, του ανθρώπου με τη φύση. Η αρχαία ελληνική ρήση «παν μέτρον άριστον» πάντα θα είναι επίκαιρη και θα αποδεικνύει πως η ματαιοδοξία του ανθρώπου είναι καταστροφική. Αξίζει να προβληματιστούμε γι’ αυτό…