-Κατάθλιψη και ανεργία… Πώς συνδέονται τα δύο φαινόμενα της εποχής;

Τα δύο κυριότερα παραδείγματα σύνδεσης των δύο αυτών φαινομένων είναι τα εξής: α) Όταν η ανεργία φέρνει μία καταθλιπτική συμπτωματολογία που αν κλιμακωθεί σε σοβαρότητα και σε διάρκεια οδηγεί σε καταθλιπτικό επεισόδιο β) Όταν η κατάθλιψη προϋπάρχει και οδηγεί σε απώλεια εργασίας ή δυσκολεύει σημαντικά την εξεύρεση εργασίας.

Σε ό,τι αφορά στο σημείο α): Οι δυσμενείς επιπτώσεις της ανεργίας στην ψυχική υγεία έχουν τεκμηριωθεί εκτενώς από ερευνητικά δεδομένα. Η απώλεια της εργασίας είναι μία έντονα στρεσογόνος εμπειρία, η οποία οδηγεί στην επιδείνωση τόσο της ψυχικής όσο και της σωματικής υγείας. Αυτό συμβαίνει γιατί η ζωή του σύγχρονου ανθρώπου βασίζεται πάνω στην εργασία και την οικονομική του επιφάνεια. Η εργασία συντελεί σημαντικά στον προσδιορισμό της ταυτότητας του ατόμου. Άρα, όταν κάποιος χάνει τη δουλειά του, πέρα από τα πρακτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει στην καθημερινότητά του, καλείται να διαχειριστεί και την ψυχική πίεση που προκύπτει. Έτσι, ενδέχεται να βιώσει δυσάρεστα αρνητικά συναισθήματα, να έχει κακή διάθεση, να χάσει το ενδιαφέρον του για δραστηριότητες που μέχρι πρότινος συμμετείχε με χαρά ή/και να παρουσιάσει σωματικά συμπτώματα που δε συνδέονται με κάποιο οργανικό πρόβλημα. Η εικόνα αυτή ως ένα βαθμό είναι αναμενόμενη και φυσιολογική. Αν τα συμπτώματα, όμως, είναι πολλαπλά, επίμονα (διαρκούν για περισσότερο από 2 εβδομάδες) και επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινή λειτουργικότητα του ατόμου, ίσως σχετίζονται με την εμφάνιση ενός καταθλιπτικού επεισοδίου. Επομένως, καλό θα ήταν να ζητηθεί βοήθεια από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας για να γίνει μία διαγνωστική εκτίμηση και να συζητηθούν οι επιλογές που υπάρχουν για την αντιμετώπιση της δυσάρεστης αυτής κατάστασης.

H κλινικά σημαντική ψυχιατρική νοσηρότητα συσχετίζεται θετικά με το γυναικείο φύλο

Αναφορικά με το σημείο β): Ένα από τα σοβαρότερα συμπτώματα της κατάθλιψης, όπως προαναφέρθηκε, είναι η απώλεια του ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που μέχρι πρότινος διεκπεραιώνονταν με όρεξη, συμπεριλαμβανομένης και της εργασίας. Εάν η κατάθλιψη είναι πολύ σοβαρή και έχει παραμεληθεί, δηλαδή το άτομο δεν έχει αναζητήσει επαγγελματική βοήθεια, τα συμπτώματα αυτά μπορεί να οδηγήσουν σε μακροχρόνιες, επαναλαμβανόμενες απουσίες από την εργασία και να οδηγήσουν ακόμη και σε απώλειά της. Επιπλέον, όταν το άτομο που πάσχει από κατάθλιψη είναι σε αναζήτηση εργασίας, η διαδικασία αυτή μπορεί να μοιάζει ακόμη πιο δύσκολη από το συνηθισμένο, λόγω των σημαντικών δυσκολιών που παρουσιάζονται στην κοινωνικοποίηση και σε άλλες δεξιότητες που απαιτούνται (περιποιημένη εμφάνιση, αυτοπεποίθηση, αισιόδοξη και δυναμική ματιά για τα πράγματα κλπ). Και σε αυτήν την περίπτωση, όπως και στην πρώτη, η βοήθεια ενός ειδικού μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά τόσο στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων όσο και στην ψυχολογική υποστήριξη κατά την προσπάθεια εξεύρεσης εργασίας, η οποία στην εποχή μας είναι από μόνη της αρκετά δύσκολη.

-Ποιες ηλικίες και ποιο φύλο πλήττεται περισσότερο από τις ψυχικές ασθένειες;

Από μια μεγάλη έρευνα που διενεργήθηκε κατά το 2009-10 σε αντιπροσωπευτικό δείγμα του πληθυσμού στην ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα (Skapinakis et al., 2013) προκύπτει ότι η κλινικά σημαντική ψυχιατρική νοσηρότητα συσχετίζεται θετικά με το γυναικείο φύλο, τα διαζευγμένα ή σε χηρεία άτομα, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και την ανεργία. Η πιο συχνή διαταραχή στον ελληνικό πληθυσμό, σύμφωνα με την παραπάνω έρευνα, είναι η Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή σε ποσοστό 4,1% του γενικού πληθυσμού. Ακολουθεί η Κατάθλιψη (2,9%), η Διαταραχή Πανικού (1,88%) και η Ψυχαναγκαστική – Καταναγκαστική Διαταραχή (1,69%). Επιβλαβής χρήση αλκοόλ αναφέρθηκε από το 12,69% του πληθυσμού και ήταν επικρατέστερη στους άνδρες.

Η ψυχολόγος, κ. Βαλεντίνη Μπόχτσου 

-Πότε ένας άνθρωπος πρέπει να ζητήσει τη βοήθεια ενός ειδικού; Πώς θα διακρίνει τα όρια μέσα του;

Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να καταλάβουν εάν και πότε χρειάζεται να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό. Αν υπάρχει μια σειρά συμπτωμάτων που δυσκολεύει την καθημερινότητα και την έχει επηρεάσει σημαντικά, αν τα συμπτώματα αυτά έχουν παρατεταμένη διάρκεια, αν οι κοντινοί άνθρωποι έχουν παρατηρήσει την παραπάνω αλλαγή και εκφράζουν την ανησυχία τους, τότε ίσως είναι η ώρα να σκεφθεί κάποιος να απευθυνθεί σε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.

-Οι άνθρωποι που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα, ωστόσο επιθυμούν να μιλήσουν με κάποιον ειδικό πού μπορούν να απευθυνθούν;

Μπορούν να απευθυνθούν είτε στις δημόσιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας που είναι διαθέσιμες στην περιοχή τους (Κέντρα Ψυχικής Υγείας, Εξωτερικά Ιατρεία Γενικών Νοσοκομείων κλπ) ή στις δωρεάν υπηρεσίες που διαθέτουν Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου (Κινητές Μονάδες Ψυχικής Υγείας, Κέντρα Ημέρας κ.α.). Η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας διαθέτει τέτοιου τύπου υπηρεσίες στους Ν. Έβρου, Ροδόπης, Αττικής, Φωκίδας και Φθιώτιδας. Πληροφορίες για τις κατά τόπους υπηρεσίες μας οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να βρουν στο site: www.ekpse.gr

-Πώς μπορούμε να συνεργαστούμε όλοι μαζί για να διαλύσουμε το μύθο του στίγματος στην ψυχική υγεία;

Το πιο σημαντικό ίσως βήμα για την καταπολέμηση του στίγματος είναι η ευαισθητοποίηση του κοινού για τα θέματα ψυχικής υγείας. Σ’ αυτό μπορούν να βοηθήσουν ποικίλες πρωτοβουλίες και εκστρατείες σε τοπικό ή και εθνικό επίπεδο. Πολύ μεγάλη σημασία έχουν εκστρατείες που βοηθούν στην επαφή του κόσμου με άτομα που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές. Αυτό μπορεί να γίνει σε επίπεδο γειτονιάς και ιδιαίτερα όπου υπάρχουν εγκατεστημένες Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας. Για την καλύτερη ενημέρωση του κοινού πολύ σημαντικός είναι και ο ρόλος των ΜΜΕ, τα οποία δυστυχώς συχνά λειτουργούν μάλλον αρνητικά ως προς το στίγμα. Επίσης, βοηθητική θα ήταν η ένταξη σχετικών προγραμμάτων στην εκπαίδευση για την καταπολέμηση των προκαταλήψεων και των ρατσιστικών συμπεριφορών στις μικρές ηλικίες.

-Πώς θα μπορούσαμε να προασπίσουμε την ψυχική μας υγεία;

Ο καθένας ατομικά σε επίπεδο πρόληψης μπορεί να εντάσσει στο πρόγραμμά του δραστηριότητες που ενισχύουν την καλή εικόνα εαυτού και βοηθούν στην εκτόνωση από τις πιέσεις της καθημερινότητας (όπως π.χ. η σωματική άσκηση, τα χόμπι κλπ). Επιπλέον, με την καλή ενημέρωση γύρω από θέματα ψυχικής υγείας από αξιόπιστες πηγές αποκτά κανείς το σημαντικό εφόδιο του έγκαιρου εντοπισμού ενός προβλήματος και άρα της δυνατότητας για επίσης έγκαιρη αντιμετώπισή του. Τέλος, είναι ευθύνη της πολιτείας να διαθέτει ένα ολοκληρωμένο δίκτυο υπηρεσιών ψυχικής υγείας, εύκολα προσβάσιμο από τους πολίτες που μπορεί να τις χρειάζονται, ιδιαίτερα σε επίπεδο πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας που ασχολείται και με την πρόληψη των ψυχικών διαταραχών.

Περισσότερες πληροφορίες για τις υπηρεσίες της ΕΚΨ& ΨΥ μπορείτε να βρείτε εδώ: Τηλ. 210 9221739| www.ekpse.gr | https://www.facebook.com/ekpse

Κυριακή Αξιώτη