Φλυαρίες ανάμεσα στον ουρανό και τη γη

                                                Τζιάνι Ροντάρι

Παραμύθια από την ανάποδη

Ήτανε μια φορά

Ένα μικρό λυκάκι,

Πήγαινε στη γιαγιά φαΐ

Μες σ’ ένα καλαθάκι.

Είχε δυο αυτάκια όρθια

Και μία ροζ μυτίτσα

Κι όπως στο δάσος περπατά,

Να η κοκκινοσκουφίτσα!

Τα παραμύθια ανάποδα

Συμβαίνουνε συχνά,

Τι γίνετ’ όμως τότε;

Να, σας το λέω παιδιά:

Δέρνει η Χιονάτη αλύπητα

Τους νάνους τους εφτά,

Κοιμάτ’ η κοιμωμένη

Με μάτια ανοιχτά…

Κι ο Πρίγκιπας;

Παντρεύεται μια μάγισσα κακιά…

Η μητριά είν’ όμορφη

Και τη ζηλεύουν όλες

Κι η Σταχτομπούτα η δύστυχη

Πλένει τις κατσαρόλες…

Το χωριό με τους ψεύτες

Μια φορά κι έναν καιρό,

Στο χωριό Ποιο – νάναι – αυτό,

Όλοι οι κάτοικοι ήταν ψεύτες.

Δεν υπήρχε ούτε ένας

Που να λέει την αλήθεια

Και δεν άκουγες παρά

Ψέματα με την ουρά.

Όταν έστελνε ο ήλιος

Τις αχτίδες του στη φύση,

Άκουγες κάποιον να λέει:

«Τι ωραία που ‘ν’ η δύση!»

Κι όταν πάλι το φεγγάρι

έλαμπε στον ουρανό,

άκουγες κάποιον να λέει:

«Τι σκοτάδι είν’ αυτό!»

Αν σε βλέπαν μες στο δρόμο

Γελαστό να περπατάς,

Σε κοιτούσαν λυπημένοι

Κι έλεγαν : «Ο φουκαράς…»

Κι αν σε βλέπαν να δακρύζεις :

«Καλέ δέστε τον χαρά,

Φαίνεται απ’ τα μπατζάκια

Θα του τρέχουν τα λεφτά!»

Λέγαν το κρασί, νερό,

Την κανάτα, ποτηράκι

Και δεν ντρέπονταν να πουν

Και το γάτο, ποντικάκι.

Όμως, να που μία μέρα,

Του Ιούνη δεκατρείς

Έφτασε ένα ανθρωπάκι,

Που δεν το ‘ξερε κανείς.

Έλεγε το γάλα, γάλα,

Το ποντίκι , ποντικό,

Τον μικρό γάτο, γατούλα,

Παγωτό το παγωτό.

Μα οι άνθρωποι εκείνοι

Τον ονόμασαν τρελό.

-Καλέ, τα’ χασε ο καημένος!

-λέει πάντα την αλήθεια!

-Μπα, εγώ δεν το πιστεύω,

Παραμύθια, παραμύθια…

-Κι όμως έχει ενδιαφέρον

Η αρρώστια του αυτή.

-Να ‘ρθουν να τον εξετάσουν

Του χωριού μας οι γιατροί!

Τον εξέτασαν σαράντα

Προφεσόροι και μισό

Και τον έκλεισαν σε κήπο

Ζώο – παραλογικό.

(είχανε, βλέπεις, αλλάξει

Και το όνομα αυτό).

Πέρασε καιρός, μα η αρρώστια ήτανε κολλητική.

Το μικρόβιο απλωνόταν

Κάθε μέρα πιο πολύ.

Κι έτσι οι κάτοικοι εκείνου

Του χωριού Ποιο – νάναι – αυτό,

Κόλλησαν – ποιος να τους σώσει; -

Τον αληθοπυρετό.

Λίγο- λίγο το μωράκι

Το ‘λεγαν κι αυτοί μωρό

Κι όταν έπλεναν το πιάτο

λέγαν : «Είναι καθαρό».

Όταν χάραζε η μέρα, λέγανε :

«Ηρθ’ η αυγή»,

Έλεγαν τη σκάφη, σκάφη

Και τη γη τη λέγαν γη.

Τότε, άνοιξαν την πόρτα,

Βγάλαν τον φυλακισμένο

Και επίσημο τον κάναν

Του χωριού τους τιμημένο.

Κι όποιος πει :  Ma όλα τούτα

Έγιναν αληθινά;

Τούτη δω την ιστορία

Δεν κατάλαβε καλά.

Ο ορισμός και η χρήση της λέξης Matrix : α) Έννοια θηλυκή που συνήθως υποδηλώνει τη μητέρα β) Σημαίνει μήτρα μέσα στην οποία διαμορφώνεται , περιέχεται ή στηρίζεται κάτι που έχει δομή (θεμελιώδης μάζα, συγκρατούσα ύλη) και γ) είναι το υπόστρωμα και το πλαίσιο ή ενδιάμεση ουσία.

Ποιο συγκεκριμένα για το κοινωνικό γίγνεσθαι η ιδέα της Matrix κατά τον S.H. Foulkes ιδρυτή της ομαδικής ανάλυσης, επικεντρώνεται στην 1) Matrix ως πλέγμα(network) 2) στις διαμεσοπροσωπικές διεργασίες (transpersonal) 3) στο συλλογικό ασυνείδητο (collective unconscious) και 4) στον ομαδικό νου (group mind).

 Η ομαδική ανάλυση είναι παιδί των ταραγμένων καιρών όπου έζησε ο Foulkes. Η συνεισφορά του στην κατανόηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς είναι πολύ σημαντική και είναι από τους πρώτους που υπογράμμισαν την κοινωνική της συνιστώσα. Βρισκόμαστε στην εποχή του μεσοπολέμου στη Γερμανία. Οι συνέπειες του πρώτου πολέμου είναι ακόμη ορατές.

Οι κοινωνιολόγοι και οι φιλόσοφοι αναζητούν λύσεις και εξηγήσεις στα δραματικά κοινωνικά προβλήματα. Αργότερα στην Αγγλία μέσα στη δίνη του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου αρχίζουν οι ειδικοί, ψυχίατροι ψυχολόγοι γενικοί γιατροί, να καλούν σε βοήθεια καλλιτέχνες (ζωγράφους, ηθοποιούς, χορευτές, μουσικούς, δασκάλους και άλλους) να συνεισφέρουν μέσα στα νοσοκομεία φτιάχνοντας ομάδες αντιμετώπισης του πόνου, του επιθανάτιου φόβου, του κατακλυσμικού άγχους, της απώλειας και των κατακερματισμένων σωμάτων και μυαλών.

Εδώ γεννιούνται οι πρώτες θεραπευτικές κοινότητες και ομάδες που χρησιμοποιούν την τέχνη, την δημιουργικότητα την έκφραση ως θεραπευτικό εργαλείο. Εδώ αναπτύσσονται ιδιαίτερα ομαδικά δυναμικά που παρέχουν ένα ξέφωτο ελπίδας και αλληλεγγύης. Εδώ ξεπροβάλει δυναμικά η χρήση της Τέχνης και της ενεργούς αντιπαράθεσή της στην απελπισία την απώλεια και την παθητικότητα.

Η εικαστική ψυχοθεραπεία (Art therapy) η δραματοθεραπεία  (Drama therapy) η μουσικοθεραπεία (Music therapy) χοροθεραπεία (Dance therapy) ξεκινάνε δειλά τότε με αξιοσημείωτα και συγκινητικά αποτελέσματα. Οι ειδικοί εκπαιδεύονται στην αξία της δημιουργικότητας και της τέχνης και οι καλλιτέχνες που συνεισφέρουν στην προσπάθεια εκπαιδεύονται στην θεραπεία. Είναι ξεκάθαρο πως η ενθάρρυνση της δημιουργικότητας είναι ένα από τα ποιο σημαντικά εργαλεία παρέμβασης στην κρίση.

Και τώρα γιατί μοιράστηκα μαζί σας όλα αυτά: Είμαι πεισμένη πως η επιδημιακή χρήση παιχνιδιών και άλλων σύγχρονων τερατοπαιχνιδιών μόνο αιμορραγικά μπορούν να δράσουν στην ταλαιπωρημένη μέσα στην κρίση βιοψυχοκοινωνική μας οντότητα. Έχουμε γύρω μας και μέσα μας συνεχόμενα ερεθίσματα και προκλήσεις για καθημερινή αλληλοβοήθεια για οργάνωση αλληλέγγυων δυναμικών και πρακτικών συμβολών για την αντιμετώπιση των άμεσων αναγκών μας.  

Υπάρχει σήμερα ανάγκη παρά ποτέ η επανεγκαθίδρυση ελπίδας και αξιών προκειμένου να δημιουργηθεί μια ανθρωπιστική Matrix. Η παράφραση του «Δούναι και λαβείν» έχει γίνει «πάρε δώσε», γιατί άραγε συμβαίνει αυτό; Γιατί άραγε τόση εξοικείωση απέναντι στο ψέμα; Γιατί τόσα βουβά και θυμωμένα συναισθήματα; Γιατί τόσο παθητική θλίψη; Γιατί τόσος θυμός για τον διπλανό μας;

Το ψέμα είναι μια από τις ποιό καταστροφικές βίαιες και παθητικο-επιθετικές πράξεις απέναντι στην ζωή. Όπως έγραφε και σε ένα τοίχο, «τα παραμύθια δεν λένε πάντα την αλήθεια, αλλά τουλάχιστον δεν λένε ψέματα». Εδώ είμαστε λοιπόν, να αναπτύξουμε δυναμικά ομάδες, με δομή, αλήθεια, σαφήνεια, όρια, σαν ένα ισχυρό αντίδοτο στο μικροπροσωπικό παράπονο και στην παθητική κοινωνική στάση που μας δημιουργείται μέσα από την κρίση.

Στο κάτω -κάτω, μπορούμε να παραπονιόμαστε με δύναμη και ομαδικότητα και αφού το κάνουμε και αυτό, μπορούμε επίσης καθημερινά μαζί με τους συνοδοιπόρους μας να επινοούμε  μικρές επιλύσεις χωρίς ψέματα με γενναίες συναισθηματικές ματιές και πρακτικά απλά λειτουργικά αγγίγματα. Επίσης δεν χρειάζεται να είμαστε καλλίφωνοι για να τραγουδήσουμε, δεν χρειάζεται να είμαστε ζωγράφοι καλλιτέχνες για να ομορφύνουμε τις γειτονιές μας, δεν χρειάζεται να είμαστε χορευτές για να χορέψουμε. Γλεντάκια λοιπόν επιτόπια μετά από δράσεις. Δεν κοστίζουν άλλωστε. Όπως λέει και ο ποιητής «Τι τάχα θέλει ο άνθρωπος , λίγο ψωμί, λίγο κρασί Χριστούγεννα και Ανάσταση, και όπου ριζώσει και σταθεί κανείς να μην τον φτάνει εκεί…».

Α, και προσέξτε από τώρα, αυτό το πλαστικοποιημένο ψευδές πνεύμα των Χριστουγέννων. Είναι ύπουλο και αρρωσταίνει. Θα το συζητήσουμε αναλυτικά προσεχώς.

Ας είμαστε γεροί, τρυφεροί και δημιουργικοί τεχνίτες της ζωής

Στο επανιδείν

Ελένη Ν. Γύρα

Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια