Παράξενη και γοητευτική η ιστορία των φάρων με τις απαρχές τους να βρίσκονται στα ομηρικά χρόνια. Όπως αναφέρει ο Όμηρος στην Ιλιάδα, προσπαθούσε να υπάρξει επικοινωνία με τη στεριά μέσω φωτιάς τη νύχτα. Οι αρχαιότεροι φάροι ήταν ελληνικοί: στο Σίγειο της Τρωάδας, στο σημερινό Γενή Σεχίρ, ανάμεσα στη Σκιάθο και τη Μαγνησία στον ύφαλο Μήρμυκα, στον Πειραιά, στη Σμύρνη, στην Κόρινθο και αλλού.

Οι φάροι πάντα ασκούσαν μια ιδιαίτερη γοητεία στους ανθρώπους, είτε ήταν στεριανοί είτε θαλασσινοί. Δεν έχουν μόνο ενδιαφέρον σαν αρχιτεκτονικά κτίσματα αλλά σημαντικότερος είναι ο συμβολικός τους χαρακτήρας. Για τους στεριανούς είναι το σύμβολο της απομόνωσης και της μοναξιάς ενώ για τους ταξιδευτές είναι το σύμβολο της ελπίδας και της προστασίας για τον προσανατολισμό τους και την σωστή ρότα τους.

Είναι εντυπωσιακοί με την κυρίαρχη επιβλητικότητά τους και τον δυναμισμό της μάζας τους που όσο αναπτύσσεται κατακόρυφα τόσο λεπταίνει, κάνοντας τους να ξεχωρίζουν και να διακρίνονται από μακριά. Οι φάροι κυρίαρχοι πάνω στον περιβάλλοντα χώρο τους συνυπάρχουν αρμονικά μαζί του γιατί τις περισσότερες φορές να είναι χτισμένοι με επιτόπια υλικά. Καθαρά γεωμετρικά σχήματα, αυστηρότητα στην όψη, λιτές γραμμές χωρίς υπερβολές και φλύαρες γραφικότητες αλλά με συγκρατημένη μορφολόγηση είναι οι κατασκευστικές αρχές των φάρων σε συνδυασμό με την κατασκευαστική λειτουργικότητα και την μηχανική ακρίβεια.

Στην Ελλάδα ο επικρατέστερος τύπος φάρου είναι ο κυκλικός που κατέχει περίπου το 60% των φάρων που βρίσκονται στα παράλια και στα νησιά. Συχνά επίσης συναντάται και ο τετράγωνος με ελάχιστους σε κάποιες ακτές εξαγωνικούς ή οκταγωνικούς. Χαρακτηριστικά επίσης στοιχεία που αποσκοπούν στην λειτουργία του φάρου είναι τα παράθυρα του, που άλλοτε είναι μικρά για να προστατεύουν το κτίσμα από τους δυνατούς ανέμους και το ηλιακό φως και άλλοτε μεγάλα – όταν βρίσκονται στην απόληξη- για καλύτερο αποτέλεσμα στην φωτιστική εμβέλεια.

Ενσωματωμένο στο φάρο, συνήθως στο ισόγειο, συναντάμε το «φαρόσπιτο», το μικρό σπίτι για τους φαροφύλακες, τους ανθρώπους που έζησαν στην μοναξιά μακριά από όλους, απομονωμένοι από τις καιρικές συνθήκες και τις δυσκολίες της επικοινωνίας, που θυσίασαν την ζωή τους, την υγεία τους, την οικογένεια τους για να φέρουν σε πέρας αυτή την δύσκολη αποστολή. Ο ανθρώπινος μόχθος τους μετατρεπόταν σε ΦΩΣ για να προστατεύει κάποιους άλλους ανθρώπους εκεί μακριά που ταξίδευαν.

Οι παραδοσιακοί φάροι των ελληνικών θαλασσών πρέπει να διασωθούν να συνεχίζουν να υπάρχουν γιατί αποτελούν το σύμβολο της επικοινωνίας του ταξιδευτή και του προορισμού του γιατί διασώζουν μέσα τους ίχνη και στιγμές της κοινωνικής μας οργάνωσης και γιατί είναι ανεπανάληπτα πολιτιστικά αγαθά που πρέπει να παραδοθούν στις επόμενες γενιές σαν παρακαταθήκη μνήμης και ευθύνης.

Δ.Κ