Σύμφωνα με τη NASA, ως "διαστημικό σκουπίδι" ορίζεται οποιοδήποτε ανθρώπινο δημιούργημα-προϊόν της ανθρώπινης δραστηριότητας από τη στιγμή που άρχισε η κατάκτηση του διαστήματος, μερικές δεκαετίες πριν, βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Γη και δεν έχει πλέον καμιά χρηστική αξία.
Σύμφωνα δε, με τον Ben Greene, επικεφαλής του Ερευνητικού Κέντρου για το Διαστημικό Περιβάλλον της NASA στην Αυστραλία, το πρόβλημα των διαστημικών σκουπιδιών χειροτερεύει χρόνο με τον χρόνο. "Χάνουμε τρεις με τέσσερις δορυφόρους τον χρόνο, λόγω συγκρούσεων με διαστημικά σκουπίδια. Είμαστε πολύ κοντά στο να χάσουμε τα πάντα", τoνίζει χαρακτηριστικά.
Το 2001, το περίβλημα από τιτάνιο του κινητήρα ενός Delta II κατέληξε στη Σαουδική Αραβία
Μα τον Τουτάτη. Θα μας πέσει ο ουρανός στο κεφάλι;
Οι επιστήμονες είναι καθησυχαστικοί. Για να επιβιώσει ένα σκουπίδι από τις υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται κατά την είσοδο στην ατμόσφαιρα, θα πρέπει να έχει συμπαγή μάζα, να είναι κατασκευασμένο από υλικά μεγάλης αντοχής (π.χ. τιτάνιο κι ατσάλι) και να ανήκει στα μεγάλου μεγέθους σκουπίδια (μεγαλύτερα από 10 εκ. δηλαδή). Οι πιθανότητες να προκαλέσει καταστροφές σε κατοικημένη περιοχή και να βλάψει τα νοήμονα όντα είναι 1 στις 10.000, 60.000 φορές λιγότερες δηλαδή από τις πιθανότητες κεραυνοπληξίας. Παρολαυτά, ημερισίως περίπου 2 μικρά αντικείμενα επαναπατρίζονται ενώ αντικείμενα μεσαίου μεγέθους (μεγαλύτερα από 10 εκ. δηλαδή) επιβιώνουν της επανεισόδου ανά δύο ημέρες. Στην πλειοψηφία τους και στο περίπου, το πιθανότερο είναι τα διαστημικά δωράκια αμφότερα να καταλήξουν στους ωκεανούς ή στη μόνη κι έρημη σιβηρία ή στις επίσης μόνες κι έρημες, ερήμους της Αυστραλίας ή στην αρκτική τούνδρα του Καναδά ή στις ερήμους της Μέσης Ανατολής.
Στο χάρτη του ESA που ακολουθεί, φαίνονται οι περιοχές που συχνά-πυκνά, βρέχει σκουπίδια.
Τα διαστημικά σκουπίδια παρακολουθούνται -κι αυτά- στενά.
Οι διαστημικές υπηρεσίες ανά τον κόσμο, έχουν καρφωμένα τα μάτια τους στα σκουπίδια, καταγράφοντας διαρκώς την τροχιά τους προκειμένου να αποφευχθούν οι κίνδυνοι σύγκρουσης με τους εν ενεργεία δορυφόρους, τον διεθνή διαστημικό σταθμό (ISS) και να προβλεφθεί τυχόν επικίνδυνη πτώση στη γη.
Ο ESA πραγματοποιεί περίπου 11 μανούβρες αποφυγής σύγκρουσης ετησίως, ενώ σύμφωνα με τη NASA, o ISS αναγκάζεται να αποφύγει σκουπίδια μεγαλύτερα από 1 εκ. περίπου μια φορά το χρόνο. Σημειώνεται εδώ, ότι οι πιθανότητες να χτυπήσει ο συναγερμός εκκένωσης του διεθνούς διαστημικού σταθμού, είναι όσες και οι πιθανότητες να πέσει ένα διαστημικό σκουπίδι σε έναν γήινο. 1 στις 10.000 δηλαδή.
Τα επίσημα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος είναι συγκλονιστικά
- Αρχής γενομένης το 1957, που οι Σοβιετικοί εκτόξευσαν στο διάστημα για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία αντικείμενο κατασκευασμένο από άνθρωπο, το Sputnik-, και ξεκίνησε η ανθρώπινη δραστηριότητα στο διάστημα, έχουν εκτοξευθεί περίπου 5,250 πύραυλοι που μετέφεραν περίπου 7,500 δορυφόρους
- 4,300 δορυφόροι παραμένουν σε τροχιά εκ των οποίων 1,200 παραμένουν λειτουργικοί
- 23,000 θραύσματα έχουν καταγραφεί και παρακολουθούνται συστηματικά
- Περίπου 7,500 τόννους ζυγίζουν όσα αντικείμενα περιφέρονται γύρω από τη γη.
Τα σκουπίδια που περιφέρονται υπολογίζονται στο περίπου σε:
- 29,000 αντικείμενα μεγαλύτερα από 10 εκ.
- 750,000 αντικείμενα από 1 εκ. έως 10 εκ.
- 166 εκατομμύρια αντικείμενα από 1 χιλ. έως 1 εκ.
Μερικά περίεργα απολεσθέντα
Μεταξύ των αντικειμένων που κάποτε βρέθηκαν σε τροχιά, υπάρχουν και μικροπράγματα που αξίζει όμως να αναφερθούν:
- Το γάντι που έχασε ο αστροναύτης Ed White του Gemini 4 κατά τον πρώτο διαστημικό περίπατο που έκανε ποτέ Αμερικανός, το 1965
- Μέρος από την τέφρα του δημιουργού της σειράς Star Trek, Gene Roddenberr, που σκορπίστηκε στο διάστημα από το πλήρωμα του σκάφους Columbia κατά την αποστολή STS-52, το 1992
- Η σπάτουλα που έχασε ο αστροναύτης Piers Sellers κατά τη διάρκεια της αποστολής STS-121 του Discovery, το 2006
- Αρκετή ποσότητα ούρων που ξεφορτώνονται οι αστροναύτες συχνά-πυκνά κατά τη διάρκεια των αποστολών
Τα σχέδια για να καθαρίσει το διάστημα από τα σκουπίδια είναι πολλά και ευφάνταστα. Μένει μόνο να πραγματοποιηθούν επιτυχώς. Το πρόβλημα όμως είναι ότι λερώνουμε όπου πατάμε. Μόνο ο Τουτάτης γνωρίζζει τι έχει ξωμείνει στον Άρη και τι παραμένει χαμένο στο διάστημα...
(Με στοιχεία από NASA, ESA, WIRED, φωτογραφίες από NASA, ESA)