Πώς θα σας φαινόταν όμως αν αντιμετωπίζαμε τις αποφάσεις στρατηγικής μέσα από μια νέα διαδικασία σχεδιασμού; Όχι αυτή που προτείνεται από πολλούς γκουρού του μάνατζμεντ αλλά με μια τελείως διαφορετική προσέγγιση που να περιλαμβάνει μια σειρά επιπέδων με αυξανόμενη πολυπλοκότητα και  λεπτομέρεια.

Αυτό ακριβώς κάνει ο Andrew Campbell, γενικός διευθυντής του Ashridge Strategic Management Centre στην Αγγλία, σε άρθρο του στο HBR, όπου μας δίνει μια άλλη προσέγγιση που εστιάζεται στη σημασία ενός σαφούς στρατηγικού σχεδιασμού σε διαφορετικά στάδια, ακριβώς όπως θα τα αντιλαμβανόταν ένας αρχιτέκτονας.

Όταν ένας αρχιτέκτονας σχεδιάζει ένα νέο σπίτι, λέει ο αρθρογράφος, το κάνει σε διαφορετικά στάδια, με αυξανόμενη λεπτομέρεια. Στο πρώτο στάδιο θέτει μερικές βασικές αρχές για τις οποίες συμφωνεί με τον πελάτη, όπως το αν η κουζίνα θα πρέπει να βλέπει ανατολικά για να λούζεται από τον πρωινό ήλιο, αν η πόρτα του πάρκινγκ θα βρίσκεται κοντά στην κουζίνα ώστε να μεταφέρονται εύκολα σε αυτή τα ψώνια του σουπερμάρκετ, αν το αίθριο θα βλέπει νότια, ή αν θα υπάρχουν τρεις χώροι υποδοχής στο ισόγειο, κλπ.

Στο δεύτερο στάδιο προχωρά σε ένα σκαρίφημα του κτιρίου. Σε αυτό μπορεί να περιλαμβάνει ένα βασικό σχέδιο για κάθε όροφο και ένα σχέδιο για τον προσανατολισμό και τη θέση του κτιρίου στο οικόπεδο αλλά και τη θέα που θα έχει σε κάθε πλευρά.

Στο στάδιο τρία δημιουργεί ένα προσχέδιο με ακριβείς μετρήσεις σε ουσιώδη θέματα, όπως το φορτίο της τοιχοποιίας και τη δρομολόγηση των υδραυλικών και της καλωδίωσης. Στο στάδιο αυτό κατά πάσα πιθανότητα περιλαμβάνει πρόταση για την τοποθέτηση των βασικών επίπλων και ορισμένες σημαντικές επιλογές υλικών, όπως τα κεραμίδια ή το ξύλινο πάτωμα.

Το στάδιο τέσσερα περιλαμβάνει την ποσότητα των υλικών που θα απαιτηθούν, όπως ο αριθμός των πλακιδίων ή το μήκος του σύρματος χαλκού. Οι τελικές αποφάσεις που αφορούν τα σημεία τροφοδοσίας, τις βρύσες στο μπάνιο ή το χρώμα του τοίχου της κουζίνας ανατίθενται συχνά σε πολλούς διαφορετικούς ειδικούς.

Το στάδιο πέντε αντιμετωπίζει τα πολλά θέματα που προκύπτουν ενώ χτίζεται  ένα νέο σπίτι. Μια επιπλέον πρίζα ή μια μεγαλύτερη εσοχή για τον καυστήρα και γενικά κάτι διαφορετικό από ό,τι είχε προγραμματιστεί.

Αν χρησιμοποιήσουμε την έννοια των «πέντε σταδίων στρατηγικής», είναι λιγότερο πιθανό να βρεθούμε με κάποια φανταχτερά σχέδια που δεν θα τα εφαρμόσουμε ποτέ. Χρειαζόμαστε βεβαίως τα έγγραφα στρατηγικού σχεδιασμού, αλλά θα αναγνωρίσουμε ότι πρόκειται για προσχέδια του δευτέρου σταδίου. Αν αποφασίσουμε να μην ακολουθήσουμε τη στρατηγική, μπορούμε να τα αφήσουμε σε αυτό το επίπεδο. Όμως, αν θέλουμε να τη θέσουμε σε εφαρμογή θα συνειδητοποιήσουμε ότι πρέπει να αναπτύξουμε πιο λεπτομερή σχέδια για τα στάδια 3 και 4.

Ένα σχέδιο στο στάδιο 3 προσδιορίζει τις βασικές οργανωτικές μονάδες που είναι υπεύθυνες για διαφορετικές πτυχές της στρατηγικής και το λειτουργικό μοντέλο που συνδέει τις μονάδες αυτές. Για κάθε μονάδα το σχέδιο προσδιορίζει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, τα χρονοδιαγράμματα, τον τρόπο που η μονάδα θα συνεργαστεί με άλλες, τυχόν περιορισμούς και τους διαθέσιμους πόρους. Από το άθροισμα των αποτελεσμάτων στο στάδιο 3 θα επιτευχθούν οι στόχοι που καθορίζονται στο 2ο στάδιο.

Το στάδιο 4 καθορίζει τους ανθρώπους, τα χρήματα και τον χρόνο που απαιτείται για κάθε επιμέρους έργο εντός κάθε μονάδας. Επίσης, εξηγεί πως οι παραπάνω μονάδες θα συνεχίσουν με τις υπάρχουσες δραστηριότητες και την αλληλουχία ανάληψης των πρόσθετων καθηκόντων που απαιτούνται από τη στρατηγική.

Ακριβώς όπως συμβαίνει με έναν εκτιμητή ποσοτήτων υλικών που φέρνει συχνά θέματα προς επίλυση στον αρχιτέκτονα, έτσι και στο στάδιο 4 εγείρονται ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν στα στάδια 2 και 3. Ο στρατηγικός σχεδιασμός θα πρέπει, ως εκ τούτου, να περιλαμβάνει μια επαναλαμβανόμενη διαδικασία διαλόγου μεταξύ των διαφόρων επιπέδων. Αυτό απαιτεί μια αντίληψη των διαφόρων σταδίων της στρατηγικής και σαφήνεια ως προς το έργο που επιτελείται σε κάθε στάδιο.

Τέλος, στο στάδιο 5 σχεδιάζονται οι αναπόφευκτες προσαρμογές που πρέπει να γίνουν καθώς εξελίσσονται τα γεγονότα. Όπως για παράδειγμα, αν τα χρήματα δεν είναι διαθέσιμα όταν χρειάζεται. Κρίσιμοι άνθρωποι αποχωρούν με μικρή προειδοποίηση. Ο ανταγωνιστής αντιδρά επιθετικά απέναντι στο σχέδιο. Ο προμηθευτής καθυστερεί να παραδώσει τα υλικά που απαιτούνται, κλπ.

Μερικές φορές τα γεγονότα δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο από τις προσαρμογές στο επίπεδο 5. Μπορεί να απαιτούνται αλλαγές και στα στάδια 4 ή 3 ή 2. Γι’ αυτό η σαφήνεια για το τι αντιπροσωπεύει κάθε στάδιο είναι απόλυτα χρήσιμη. Το να γνωρίζουμε σε ποιο ακριβώς στάδιο χρειάζεται να ανταποκριθούμε στα γεγονότα, αποτελεί εξασφάλιση ότι δεν θα απομακρυνθούμε από τη στρατηγική μας, ή ότι θα έχουμε τη δυνατότητα να διορθώσουμε την πορεία μας όταν οι περιστάσεις το απαιτήσουν.

Ίσως, απλώς και μόνο η συνειδητοποίηση των σταδίων του έργου της στρατηγικής να βοηθήσει τους οργανισμούς να κάνουν καλύτερο στρατηγικό σχεδιασμό. Αλλά ακόμα και αν δεν βελτιωθούν θεαματικά, είναι βέβαιο ότι οι συμβουλές του Andrew Campbell θα τους οδηγήσουν προς τη σωστή κατεύθυνση!