Μες στα σπίτια τζάκια αναμμένα, φλοκάτες παραδοσιακές, παρέες να κουβεντιάζουν με τσιπουράκι τοπικό ή σπιτικά λικέρ. Οι νοικοκυρές ετοιμάζουν πίτες και ομελέτες με άγρια χόρτα και σπαράγγια και όλα τα καλά του κόσμου. Ή καλύτερα με όλα τα καλά της Αρκαδίας. Ορμητικά νερά, πέτρινα σπίτια, εξαίσια σοκάκια για περπάτημα, δασωμένα βουνά, μόνο τέτοιες ομορφιές έχεις να θυμάσαι μετά το ταξίδι σου στη Γορτυνία. Στο Μαίναλο τα έλατα υψώνονται σαν τείχη φορτωμένα, ενώ ο Λούσιος ξεκινά κάπου από τα Λαγκάδια και χύνεται στον Αλφειό κοντά στην Καρύταινα, πριν αυτός φύγει δυτικά προς Ηλεία. Γεφύρια, νεροτριβές, νερόμυλοι, μπαρουτόμυλοι κάποτε. Πηγή ενέργειας από την προβιομηχανική περίοδο το νερό, πηγή ζωής έως σήμερα.  

Δημητσάνα, Βυτίνα, Καρύταινα, Λεβίδι αποτελούν τα χωριά με τα πιο ηχηρά ονόματα. Στη Βυτίνα υπάρχει και χιονοδρομικό κέντρο για τους πιο extreme ταξιδιώτες. Το κέντρο είναι η Δημητσάνα, όπου κάποιος μπορεί να βρει τις τράπεζες, το κέντρο υγείας, το δημαρχείο. Η Στεμνίτσα είναι ζωντανή, μας λένε οι κάτοικοι του χωριού. Κι αυτό γιατί παίρνει ζωή από τη φημισμένη Σχολή Αργυροχρυσοχοΐας, ΙΕΚ πλέον, το οποίο απαρτίζεται από 40 περίπου νέους. Από τους μεταβυζαντινούς χρόνους αργυροχρυσοχόους «έβγαζε» η Στεμνίτσα και γι’ αυτό φημίζεται. Τεχνίτες που ταξίδευαν απ’ άκρη σ’ άκρη της γης και ήταν γνωστοί για την τέχνη τους.

Χρυσικοί, μπρουντζάδες, χαλκωματάδες, γανωματήδες, σιδεράδες, καλαντζήδες, καμπανάδες αλλά και οπλουργοί και πυριτιδοποιοί: οι τεχνίτες της Στεμνίτσας καταπιάστηκαν με πολλές τέχνες ήδη από τον 16ο αιώνα, όπως και εκείνοι της Δημητσάνας, και ταξίδευαν προωθώντας τα προϊόντα τους στην οθωμανική αυτοκρατορία αλλά και έξω από αυτήν.

Οι Στεμνιτσιώτες μεγαλούργησαν στη μεταλλοτεχνία και κυρίως στην αργυροχρυσοχοΐα, τέχνη που διατηρήθηκε σε ακμή μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα. Η φήμη τους εξαπλωνόταν μέχρι τον Δούναβη καθώς, εκτός από τα εργαστήρια που διατηρούσαν στο χωριό, περιόδευαν σε μπουλούκια πραγματοποιώντας πολύμηνα ταξίδια.

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως είχαν διαμορφώσει τα σαμάρια των ζώων έτσι ώστε να μπορούν να εργάζονται ακόμη και κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους. Οι τεχνίτες διαφύλασσαν την τέχνη τους και δεν διέδιδαν τα μυστικά της. Έτσι εξέλιξαν μία συνθηματική γλώσσα, τα Μεστιτσιώτικα, τα οποία παρότι εμφανώς στηρίζονται απλά στον αναγραμματισμό των συμφώνων, συμπεριελάμβαναν ξένες, συμβολικές, αυτοσχέδιες και παράγωγες λέξεις, η κατανόηση των οποίων ήταν αδύνατη. Οι τεχνίτες φημίζονταν και για τις νοθείες τους. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση ενός τεχνίτη που κατασκεύασε επί τουρκοκρατίας τα καντήλια μιας εκκλησίας και οι επίτροποι τον κατηγόρησαν ότι δεν ήταν από καθαρό ασήμι.

  

Στην πανέμορφη και γραφική Δημητσάνα χάνεσαι μέσα στα στενά λιθόστρωτα με τα παλιά αρχοντόσπιτα

Ο τεχνίτης προσπάθησε να τους πείσει αλλά εκείνοι τον υποχρέωσαν να ορκιστεί μπροστά στην εικόνα: «Σιμό και σιμό και τάκω από τη σέμη» (μισό και μισό και κάτω από τη μέση) ορκίστηκε στα Μεστιτσιώτικα ο τεχνίτης, με μία φράση που έμελλε να μείνει στην ιστορία, και όλοι έμειναν ικανοποιημένοι! Στις μέρες μας οι Μεστιτσιώτικες κουβέντες έχουν πάψει προ πολλού να ακούγονται, ωστόσο οι Στεμνιτσιώτες προσπαθούν να διατηρήσουν την παράδοση της αργυροχρυσοχοΐας. Στον κεντρικό δρόμο υπάρχουν τρία αργυροχρυσοχοεία.

Στην πανέμορφη και γραφική Δημητσάνα χάνεσαι μέσα στα στενά λιθόστρωτα με τα παλιά αρχοντόσπιτα, τις εκκλησίες και την ωραία ατμόσφαιρα. Εκεί όπου σήμερα είναι το μουσείο Υδροκίνησης θα μάθεις πολλά για το μπαρούτι που προσέφερε ο τόπος. Το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης, στη Δημητσάνα, προβάλλει τη σημασία της υδροκίνησης στην παραδοσιακή κοινωνία. Εστιάζοντας στις βασικές προβιομηχανικές τεχνικές που αξιοποιούν το νερό για την παραγωγή ποικίλων προϊόντων, τις συνδέει με την ιστορία και την καθημερινότητα της τοπικής κοινωνίας στο πέρασμα του χρόνου.

Έχει εγκαταστάσεις και υδροκίνητους μηχανισμούς, ενώ τα εργαστήρια περιβάλλονται από πυκνή βλάστηση και άφθονα τρεχούμενα νερά, όπου μπορείτε να περιηγηθείτε. Οι μόνιμοι εξοπλισμοί τους έχουν αποκατασταθεί στην αρχική τους λειτουργία. Το πρώτο κτήριο στεγάζει νεροτριβή και αλευρόμυλο με οριζόντια φτερωτή. Στο διπλανό δωματιάκι, με το τζάκι, ζούσε ο μυλωνάς με την οικογένειά του, κατά κανόνα πολυμελή. Έξω από τον μύλο θα δείτε ρακοκάζανο, που στηνόταν στην ύπαιθρο μετά τον τρύγο, για την παραγωγή τσίπουρου από τα στέμφυλα. Ακριβώς απέναντι, διώροφο κτήριο στέγαζε την κατοικία του βυρσοδέψη και το βυρσοδεψείο. Το εσωτερικό του εργαστηρίου είναι χωρισμένο σε ζώνες που αντιστοιχούν σταδιάφορα στάδια επεξεργασίας των δερμάτων.

  

Το φαράγγι του Λούσιου αποτελεί ένα από τα πιο όμορφα αξιοθέατα

Το λιθόστρωτο οδηγεί σε πλάτωμα, όπου διαμορφώνεται φυσική δεξαμενή, και καταλήγει στον μπαρουτόμυλο. Το μπαρούτι, ισχυρό στοιχείο της πολιτισμικής ταυτότητας της περιοχής, διατηρείται ζωντανό στη μνήμη και τις αφηγήσεις των κατοίκων της. Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, οι Δημητσανίτες τροφοδοτούσαν τον αγώνα με το απαραίτητο αυτό πολεμικό υλικό. Ο Κολοκοτρώνης γράφει χαρακτηριστικά: «Μπαρούτι είχαμε, έκαμνε η Δημιτζάνα». Στο μουσείο μπορείτε να δείτε τον κινούμενο μηχανισμό ενός μπαρουτόμυλου με κοπάνια, που είχε εξαφανιστεί στην Ευρώπη ήδη από τον 18ο αιώνα, ενώ στη Δημητσάνα χρησιμοποιήθηκε κατά την Επανάσταση, αλλά και έως τις αρχές του 20ού αιώνα.

Μετά την επίσκεψή σας εκεί, συνεχίστε την περιδιάβασή σας στο φαράγγι του Λούσιου.

Με λίγα λόγια…

-Ωραίες βόλτες θα απολαύσετε και στη Ζάτουνα, 4 χλμ. από τη Δημητσάνα, όπου βρίσκεται και μουσείο αφιερωμένο στον Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος πέρασε εδώ ένα χρόνο εξορίας.

-Αξίζει να κάνετε και μια βόλτα στο Ζυγοβίστι, φόρο τιμής στους «Αθάνατους», την προσωπική φρουρά του Κολοκοτρώνη που αναγράφεται στο τεράστιο μαρμάρινο βιβλίο-ηρώο.

-Στο χωριό Λιμποβίσι βρίσκεται το σπίτι του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, που υπολειτουργεί ως μουσείο για τη ζωή και τη δράση του.

-Η Νέα Μονή Φιλοσόφου προσεγγίζεται εύκολα με το αυτοκίνητο από τη Δημητσάνα. Στην Τιμίου Προδρόμου οδηγεί δρόμος έξω από τη Στεμνίτσα και ακολουθεί σύντομο μονοπάτι (15 λεπτά). Ενδιαφέρον έχει όμως και η Μονή Αιμυαλών, η οποία απέχει 3 χλμ. από τη Δημητσάνα και η Καλαμίου, έξω από τον Ατσίχολο.

-Τουριστικές και μη πληροφορίες για την Αρκαδία θα βρείτε στο  www.discovergortynia.gr, ενώ για το νέο μονοπάτι του Μαινάλου επισκεφτείτε τη σελίδα menalontrail.eu.