Όταν η υγιεινή διατροφή γίνεται εμμονή, τότε αναδύεται η σύγχρονη διατροφική διαταραχή που ονομάζεται ορθορεξία.

Ο όρος πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον Steven Bratman το 1997, έναν ιατρό της εναλλακτική ιατρικής, για να περιγράψει την υπερβολική προσήλωση στον υγιεινό τρόπο διατροφής, που καταλήγει σε παθολογική εμμονή.

Η νευρική ορθορεξία (orthorexia nervosa) δεν αποτελεί επίσημη ιατρική διάγνωση, δεν έχει συμπεριληφθεί ακόμη στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM) ούτε στη Διεθνή Κατάταξη Ασθενειών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ICD). Γίνονται όμως προσπάθειες ώστε να αναγνωριστεί επίσημα ως μεμονωμένη διατροφική διαταραχή, όπως η ανορεξία και η βουλιμία, καθώς κλινικοί ιατροί, παρατηρούν αναγνωρίζουν συχνά συμπτώματα ορθορεξίας στους ασθενείς τους.

Η ανθυγιεινή εμμονή με τα "καθαρά" τρόφιμα μπορεί να οδηγήσει σε έμμονες ιδέες σχετικά με τη διατροφή, συναισθηματική δυσαρέσκεια αλλά και έντονη κοινωνική απομόνωση.

Σε αντίθεση με την ανορεξία, όπου το άτομο περιορίζει σημαντικά την ποσότητα φαγητού που καταναλώνει, στην ορθορεξία σημείο αναφοράς είναι η ποιότητα των τροφών.

Τα χαρακτηριστικά του ορθορεξικού

Ο ορθορεξικός αποκλείει σταδιακά από τη διατροφή του τροφές που θεωρεί ανθυγιεινές όπως, ζάχαρη, υδατάνθρακες, αλάτι, γλουτένη, γαλακτοκομικά κ.ο.κ. Οι διατροφικές του επιλογές έτσι, καταλήγουν να είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Ο ορθορεξικός θεωρεί πως πάντα υπάρχει περιθώριο βελτίωσης, δηλαδή μπορεί να τρώει ακόμη πιο υγιεινά. Αφιερώνει πολύ χρόνο σχεδιάζοντας το διατροφικό του πλάνο και επαινώντας τον εαυτό του για τις διατροφικές του επιλογές. Η αυτοπεποίθηση και η αυτοεκτίμηση του ορθορεξικού καθορίζεται με βάση την ικανότητά του να διατηρήσει τους διατροφικούς κανόνες που έχει θέσει και νιώθει συχνά θυμό ή ενοχές εάν καταναλώσει κάτι που δεν είναι στη λίστα των «καθαρών τροφών». Παράλληλα μπορεί να αναπτύξει ένα αίσθημα υπεροχής απέναντι στους άλλους και να κρίνει αυστηρά τις ανθυγειινές διατροφικές επιλογές των άλλων. Σε σπάνιες περιπτώσεις η φοβία του ατόμου για την κατανάλωση ανθυγιεινών τροφίμων μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρό υποσιτισμό. 

Οι ειδικοί επισημαίνουν η κόκκινη γραμμή, που διαχωρίζει τη "φυσιολογική" προσπάθεια για υγιεινή διατροφή από την ορθορεξία, είναι λεπτή και εντοπίζεται στη δυσφορία και τον αρνητικό αντίκτυπο των διατροφικών συνηθειών στην καθημερινότητα του ατόμου.

Ο Steven Bratman σχεδίασε κι ένα τεστ 10 ερωτήσεων που εξερευνά την τάση του ατόμου προς τη διαταραχή. 

 Απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις με ένα ΝΑΙ ή ένα ΟΧΙ.

1. Σκέφτεστε τη διατροφή σας περισσότερο από 3 ώρες την ημέρα;

2. Προγραμματίζετε τα γεύματά σας αρκετές ημέρες πριν;

3. Η διατροφική αξία του γεύματος είναι για εσάς πιο σημαντική από την απόλαυση που προσφέρει;

4. Η ποιότητα ζωής σας είναι μειώνεται όσο η ποιότητα της διατροφής σας ανεβαίνει;

5. Έχετε γίνει πιο αυστηροί με τον εαυτό σας τον τελευταίο καιρό;

7. Η αυτοπεποίθησή σας ανεβαίνει όταν τρώτε υγιεινά;

8. Σταματήσατε να καταναλώνετε τροφές που απολαμβάνετε προκειμένου να τρώτε τις «σωστές» τροφές;

9. Οι διατροφικές σας συνήθειες σας εμποδίζουν να τρώτε εκτός σπιτιού, με αποτέλεσμα να απομακρύνεστε από συγγενείς και φίλους;

10. Νιώθετε τύψεις όταν αποκλίνετε από τη δίαιτά σας;

11. Νιώθετε ήρεμοι και πως έχετε τον έλεγχο όταν τρώτε υγιεινά;

Απαντήσεις

Εάν απαντήσατε ΝΑΙ σε 4 ή και περισσότερες ερωτήσεις, μάλλον πρέπει να χαλαρώσετε λίγο τη στάση σας απέναντι στο φαγητό. Εάν απαντήσατε ΝΑΙ σε όλες τις ερωτήσεις, τότε το ζήτημα χρήζει άμεσης αντιμετώπισης από ειδικό (διατροφολόγο ή ψυχολόγο).