Η ορολογία αυτή – όπως γρήγορα διαπίστωσαν τα μέσα ενημέρωσης - προέρχεται από το «1984» του Όργουελ o οποίος στο δυστοπικό μυθιστόρημά του μεταξύ άλλων εισάγει και την ιδέα της «διπλής σκέψης» κατά την οποία η κυβέρνηση ελέγχει την ενημέρωση, κατασκευάζοντας τη δική της ψεύτικη εκδοχή των γεγονότων που επιβάλλει ως την μόνη αποδεκτή "αλήθεια". Η ψεύτικη και η αληθινή πραγματικότητα, συνυπάρχουν, ενώ η διάκρισή τους καθίσταται αδύνατη, μέσω της στρεβλωμένης περιγραφής τους από αλλοιωμένες λέξεις που δεν έχουν πια την αρχική κυριολεκτική σημασία τους αλλά τη σημασία που η κυβέρνηση έχει επιλέξει να έχουν, ώστε να εξομοιώνουν τις δύο διαφορετικές όψεις του ιδίου νομίσματος.

Δεδομένης της σχιζοφρενικής σχέσης αγάπης - μίσους του Τραμπ με τα media,  η παγκόσμια εξάπλωση του παραπάνω συσχετισμού είχε ως αποτέλεσμα να εκτοξευθούν οι πωλήσεις του εν λόγω βιβλίου. Παρόμοια μεγάλη αύξηση στις πωλήσεις του μυθιστορήματος - που εισήγαγε επίσης και την ιδέα του μεγάλου αδελφού - είχε σημειωθεί και το 2013 μετά τις αποκαλύψεις στις ΗΠΑ για τις παρακολουθήσεις.

Γιατί όμως είναι τόσο δημοφιλή, ειδικά τα τελευταία χρόνια τα δυστοπικά μυθιστορήματα;

Η δυστοπική λογοτεχνία έχει μεν το βλέμμα της στραμμένο στο μέλλον, αλλά το μυαλό τής είναι καρφωμένο εμφατικά στο παρόν.

Αξιοποιώντας την ιστορική εμπειρία, υπερτονίζει συγκεκριμένα αρνητικά γνωρίσματα των υπαρχουσών κοινωνιών για να παρουσιάσει μια δυνητική πραγματικότητα, όπου γεγονότα και καταστάσεις παρελθόντος και παρόντος, μετουσιώνονται και προβάλλονται ως αρνητικά ενδεχόμενα του μέλλοντος.

Πραγματικό και φανταστίκο σκοπίμως αναμειγνύονται για τη δημιουργία μίας αχρονικής πραγματικότητας, της οποίας ο πιθανός και υποθετικός χαρακτήρας προκαλεί τον αναγνώστη να επεξεργαστεί τους φόβους του, να επανεξέτασει τον κόσμο στον οποίο ζεί και να αναρρωτηθεί για το μέλλον.

Παρόμοιες διεργασίες στο νου, προκάλεσε και η αναφορά της κας Κόνγουεϊ στο “1984”.

Μήπως οι πρακτικές της κυβέρνησης του μυθιστορήματος εμπνέουν την κυβέρνηση Τραμπ? Ή μήπως αναφέρθηκαν ως παράδειγμα προς αποφυγή;

Τι είναι χειρότερο άραγε; Να βλέπει κάποιος θεωρίες συνωμοσίας ή να προσποιείται ότι δεν βλέπει τις πράξεις των συνωμοτών;

Πως μας ελέγχουν τελικά; Μέσω του φόβου ή μέσω της αδιάκοπης αναζήτησης ευχαρίστησης;

Ποιό δυστοπικό μέλλον είναι το παρόν μας;

Αυτο που περιγράφει ο Τζώρτζ Όργουελ στο “1984” ή “ο Θαυμαστός Καινούριος Κόσμος” που προβλέπει ο Άλντους Χάξλεϋ;

Ο Νιλ Πόστμαν, καθηγητής στην Οικολογία των Μέσων και Πρόεδρος του Τμήματος Πολιτισμού και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, στο βιβλίο του «Διασκέδαση μέχρι θανάτου» («Amusing ourselves to death») περιγράφει τις διαφορές των προβλέψεων των δύο σπουδαίων συγγραφέων:

1)  Τον Όργουελ τον φόβιζαν οι άνθρωποι που θα απαγόρευαν τα βιβλία. Τον Χάξλεϋ τον φόβιζε το γεγονός ότι δεν θα υπήρχε λόγος να απαγορευτεί ένα βιβλίο, γιατί δεν θα βρισκόταν άνθρωπος πρόθυμος να διαβάσει.

2)  Ο Όργουελ φοβόταν εκείνους που θα μας στερούσαν την πληροφόρηση. Ο Χάξλεϋ φοβόταν εκείνους που θα μας υπερπληροφορούσαν τόσο ώστε να καταντήσουμε πλάσματα παθητικά και εγωιστικά.

3)  Ο Όργουελ φοβόταν ότι η αλήθεια θα φυλασσόταν μυστική ενώ ο Χάξλεϋ φοβόταν ότι η αλήθεια θα πνιγόταν σε έναν ωκεανό σύγχυσης και άσχετων πληροφοριών.

4)  Ο Όργουελ φοβόταν ότι θα αναπτύσσαμε πολιτισμό υποτέλειας ενώ ο Χάξλεϋ φοβόταν ότι θα αναπτύσσαμε πολιτισμό ασημαντότητας και αφασίας.

5)  Ο Όργουελ φοβόταν ότι οι άνθρωποι θα ελέγχονται μέσω της πρόκλησης πόνου ενώ ο Χάξλεϋ φοβόταν ότι θα ελέγχονται μέσω της πρόκλησης ευχαρίστησης.

Εν ολίγοις, ο 'Οργουελ φοβόταν ότι θα μας καταστρέψουν αυτά που μισούμε. Ο Χάξλεϊ φοβόταν ότι θα μας καταστρέψουν αυτά που αγαπάμε καταλήγει στον πρόλογο του βιβλίου του.

Τι περιμένουμε να αποφύγουμε τελικά;

- Άννα Δανιήλ