Το πλάνο για την ίδρυση της θυγατρικής παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 2007. Ωστόσο η νέα low-cost εταιρεία άρχισε μόλις το περασμένο καλοκαίρι να βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία. Απώτερος σκοπός του διευθυντικού κονκλάβιου ήταν, εξαρχής, να χρησιμοποιηθεί η Transavia ως όχημα για τη μετατροπή των ίδιων των εργαζομένων σε low-cost εργατικό δυναμικό.

Κάτι τέτοιο θα είχε ήδη εφαρμοστεί, αν δεν είχε μεσολαβήσει ημεγαλειώδης απεργία των 14 ημερών τον περσινό Σεπτέμβριο. Αυτό που κέρδισαν οι απεργοί ήταν η απόσυρση του εταιρικού πλάνου για την ίδρυση της Transavia Europe. H συγκεκριμένη εταιρεία θα λειτουργούσε σχεδόν ως offshore μέσα στην Ευρώπη με σκοπό, όχι τη φοροδιαφυγή αλλά την πρόσληψη προσωπικού με πολύ μειωμένο μισθολογικό κόστος. Συγκεκριμένα, η εταιρεία θα είχε έδρα την Πορτογαλία και οι εργαζόμενοι στη γαλλική -κατά τ’ άλλα- επιχείρηση θα αμείβονταν με τους πενιχρούς (ελέω μνημονίου) μισθούς της ιβηρικής χώρας.

Το πιο τοξικό από τα όπλα της γαλλικής εργοδοσίας είναι πάντως η μεταφορά του ανταγωνισμού μέσα στις τάξεις των εργαζομένων. Κι αυτό γιατί τα προηγούμενα χρόνια η επιχείρηση προσπάθησε να πείσει το κοινό (αλλά και τους εργαζόμενους σε αυτή) ότι το πρόβλημα για την πτώση των εσόδων βρίσκεται στη χαμηλή παραγωγικότητα συγκεκριμένης κατηγορίας του προσωπικού. Το ανάθεμα έπεσε ασφαλώς σε εκείνους με τα περισσότερα «κοινωνικά κεκτημένα», δηλαδή τους πιλότους, οι οποίοι στοχοποιήθηκαν ως προνομιούχοι και περίπου ως τεμπέληδες.

Με λίγη βοήθεια από τα μέσα ενημέρωσης που προθυμοποιήθηκαν (με λίγες καλοπληρωμένες διαφημίσεις για αντάλλαγμα) να συνδράμουν το ευγενές έργο της διεύθυνσης, οι πιλότοι εμφανίστηκαν, βάσει τεχνοκρατικών μελετών και άλλων «αδιάσειστων» στοιχείων, ως οι λιγότερο ευέλικτοι και παραγωγικοί ανάμεσα στο προσωπικό. Και κάπως έτσι δικαιολογήθηκε η απόφαση να πέσουν κεφάλια.

Όμως η επίκληση της παραγωγικότητας για τις προσχεδιασμένες απολύσεις αποκαλύφθηκε ψευδεπίγραφη. Το τελευταίο πλάνο αναδιάρθρωσης (τέταρτο κατά σειρά) με τον εύηχο τίτλο Transform 2020 περιλαμβάνει, εκτός από τις μειώσεις μισθών κατά 17% και την περικοπή 2.900 θέσεων εργασίας εκ των οποίων οι 1.900 θα προέρχονται από το προσωπικό εδάφους. Εκείνο, δηλαδή, το κομμάτι των εργαζόμενων που υποτίθεται ότι είναι το πιο παραγωγικό, σύμφωνα με τους δείκτες που χρησιμοποιεί η ίδια η επιχείρηση.

Ανάμεσα στους εργαζόμενους που βρέθηκαν την περασμένη Δευτέρα στα κεντρικά γραφεία του ομίλου, λίγο έξω από το αεροδρόμιο Σαρλ ντε Γκωλ στο Παρίσι, πολλοί ήταν αυτοί που μιλούσαν για τον «στρατηγικό σχεδιασμό» των γαλλικών κυβερνήσεων, οι οποίες υπερασπίζονται κατά προτεραιότητα τα συμφέροντα της εγχώριας αεροναυπηγικής βιομηχανίας, αφήνοντας να μαραζώσει ο κλάδος της παροχής αεροπορικών υπηρεσιών.

Ακόμα περισσότεροι θυμούνται πάντως τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο του ομίλου Air France – KLM Aλεξάντρ ντε Ζινιάκ να υπερασπίζεται την επιστροφή στον εργασιακό μεσαίωνα. Μιλώντας, τον περασμένο Δεκέμβριο, σε μια κλειστή εκδήλωση εργοδοτικών φορέων, το μεγάλο αφεντικό της Air France μίλησε άφοβα με σκληρή αλλά καθαρή ταξική γλώσσα. Και είπε ότι για όλα φταίνε τα κοινωνικά κεκτημένα, τα συνδικάτα και το εργατικό δίκαιο. Κι είπε ακόμα ότι η κατάργηση της παιδικής εργασίας είναι ένα ζήτημα που θα πρέπει να επανεξεταστεί. Κι έκλεισε την ομιλία του, προσφέροντας ένα αστείο στους συνδαιτυμόνες του: «Ο πρόεδρος της Qatar Airways με ρώταγε χθες έκπληκτος για τη μεγάλη απεργία [των 14 ημερών]. Κύριε Ζινιάκ, μου είπε, πώς είναι δυνατόν; Στη χώρα μου δεν θα΄χε γίνει κάτι τέτοιο. Θα είχαν πάει όλοι φυλακή!»

Η εβδομάδα ξεκίνησε με δυο σκισμένα πουκάμισα για ισάριθμα μεγαλοστελέχη της Air France. Ο πρόεδρος τη γλίτωσε. Του αξίζει, ενδεχομένως, μια καλύτερη μεταχείριση. Όχι μόνο ένα πουκάμισο.