Έχουμε όλοι γίνει μάρτυρες στη βίαιη οργή με την οποία αντιδρούν τα μωρά όταν τους στερούμε ένα αγαπημένο αντικέιμενο που θεωρούν δικό τους. Η αίσθηση της ιδιοκτησίας εκδηλώνεται πολύ νωρίς. Από την βρεφική ακόμα ηλικία. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε ο Jean Piaget, Ελβετός φιλόσοφος και ένας από τους πατέρες της παιδικής ψυχολογίας. Γιατί όμως δενόμαστε τόσο με τα αντικείμενα;

Μαθήτες σχολείου, κλήθηκαν να πάρουν μέρος σε ένα πείραμα. Ως επιβράβευση της συμμετοχής, τους δόθηκε η δυνατότητα να επιλέξουν μεταξύ δύο βραβείων. Μίας κούπας και μίας σοκολάτας. Το 50% επέλεξε την κούπα και το άλλο 50% επέλεξε την σοκολάτα. Όταν τους ζητήθηκε να ανταλλάξουν το βραβείο που επέλεξαν με αυτό που είχαν απορρίψει, μόνο το 11% έδειξε προθυμία, ενώ το 89% δεν θέλησε να αποχωριστεί το έπαθλό του. Ο Christian Jarrett της TedEd, εξηγεί πως το φαινόμενο αυτό στην ψυχολογία ονομάζεται φαινόμενο endowment (endowment effect). Σύμφωνα με το φαινόμενο αυτό λοιπόν, οι άνθρωποι δίνουν μεγαλύτερη αξία σε κάτι το οποίο θεωρούν ότι είναι δικό τους σε σχέση με την αξία που δίνουν όταν το κατέχει κάποιος άλλος. 

Για να εξηγηθεί η σχέση που αναπτύσουμε με τα αντικείμενα, νευροεπιστήμονες διεξήγαγαν ένα πείραμα. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να τοποθετήσουν νοητά, διάφορα αντικείμενα σε ένα καλάθι με την ετικετά "δικό μου" και σε ένα καλάθι με την ετικέτα "του Αλέξη". Κατά την σάρωση των εγκεφάλων των συμμετεχόντων, παρατηρήθηκε πως η περιοχή που δραστηριοποιούταν κάθε φορά που τοποθετούσαν ένα αντικείμενο στο δικό τους καλάθι, ήταν η ίδια περιοχή που δραστηριοποιείται κάθε φορά που σκεφτόμαστε τον εαυτό μας.

Ένας ακόμη λόγος για τον οποίο δενόμαστε με τα αντικείμενα, είναι ότι από πολύ μικρή ηλικία, θεωρούμε πως τα αντικείμενα έχουν μία μοναδική "ουσία". Ψυχολόγοι, σε ένα άλλο πείραμα, ζήτησαν από παιδιά να αντικαταστήσουν το αγαπημένο τους ποδήλατο, με ένα πανομοιότυπο αντίγραφο. Η πλειοψηφία των παιδιών όχι μόνο αρνήθηκε, αλλά τρόμαξε και μόνο στην ιδέα του αντίγραφου αντικατάστασης. 

Και ως ενήλικοι όμως, η αίσθηση της ιδιοκτησίας λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο. Για παράγειγμα, τα αντικείμενα των σταρ που βγαίνουν σε δημοπρασία, πωλούνται πανάκριβα, επειδή οι νέοι αγοραστές θεωρούν πως τα αντικέιμενα αυτά, έχουν εμποτιστέι με την μοναδική "ουσία" του διάσημου ιδιοκτήτη τους. Για τον ίδιο λόγο δενόμαστε τόσο και με τα οικογενειακά κειμήλια. Επειδή πιστεύουμε πως έχουν εμποτιστεί με την μοναδική "ουσία" των εκλιπόντων.

Αυτή η πεποίθηση, είναι ικανή να αλλάξει την αντίληψη μας για την πραγματικότητα και να βελτιώσει τις επιδόσεις στα σπορ. Σε πρόσφατο πείραμα, οι μισοί από συμμετέχοντες πληροφορήθηκαν πως το μπαστούνι που τους δόθηκε, ανήκε στον Ben Curtis που υπήρξε πρωταθλητης του γκολφ. Οι άλλοι μίσοι βαστούσαν ένα απλό μπαστούνι. Παρατηρήθηκε πως όσοι πίστευαν ότι κρατούν το δίασημο μπαστούνι, ήταν οι πιο εύστοχοι. 

Παρότι η άισθηση της ιδιοκτησίας εμφανίζεται από πολύ νωρίς, μεγάλο ρόλο παίζει και η κοινωνία. Πρόσφατα ανακαλύφθηκε πως το φαινόμενο endowment δεν παρατηρείται στην απομονωμένη φυλή Hadza στην Τανζανία. Πιθανόν επειδή στην ισότιμη κοινωνία όπου ζουν, τα πάντα μοιράζονται.

Η σχέση μας με τα αντικείμενα είναι δυνατή και μας προσδιορίζει. Τι θα συμβεί όμως στην σύγχρονη ψηφιακή εποχή; Πως θα εξελιχθεί η σχέση μας με τα αντικέιμενα όταν αυτά γίνουν ψηφιακά; Πολλοί έχουν προβλέψει τον θάνατο των βιβλίων και της μουσικής. Όμως αυτό μέχρι στιγμής δεν έχει συμβεί. Θα υπάρχει πάντα κάτι ιδιαίτερο στη σχέση που αναπτύσουμε με όσα θεωρούμε δικά μας. Και τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ευχαρίστηση που μας δίνει ένα βιβλίο που το έχουμε κρατήσει, το έχουμε διαβάσει, θα υπάρχει πάντα στο ράφι της βιβλιοθήκης μας και είναι δικό μας.