Πρόκειται για μία σημαντική δράση που υλοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του διασυνοριακού Προγράμματος LIFE PanPuffinus! υπό τον συντονισμό της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας.

Στο Πρόγραμμα LIFE PanPuffinus! συμμετέχουν επτά φορείς από πέντε χώρες (Ελλάδα, Μάλτα, Ισπανία, Γαλλία, Πορτογαλία) με στόχο τη βελτίωση της κατάστασης διατήρησης των ενδημικών ειδών Μύχου της Μεσογείου και των Βαλεαρίδων, διασφαλίζοντας ασφαλείς τόπους στη στεριά και τη θάλασσα. Στην Ελλάδα απαντά μόνο ο Μύχος της Μεσογείου, όπου αναπαράγονται 6.800 - 13.000 ζευγάρια, δηλαδή το 35% του παγκόσμιου πληθυσμού του είδους, σε 12 Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ).

Τα μέτρα είχαν κύριο στόχο να κάνουν τα «σουπιόδιχτα» των τοπικών ψαράδων πιο ορατά σε αυτά τα απειλούμενα θαλασσοπούλια ενώ εφαρμόστηκαν σε συνεργασία με πέντε αλιείς της περιοχής.

Ο Κόλπος Καλλονής είναι ο σημαντικότερος χώρος τροφοληψίας του Μύχου σε όλο το Αιγαίο, ειδικά την εποχή πριν την αναπαραγωγή του είδους.  Κάθε χρόνο, από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλη, όταν τα θηλυκά πουλιά χρειάζονται ψάρια υψηλής διατροφικής αξίας για να παράξουν το μοναδικό αυγό τους, ο Κόλπος «μαυρίζει» από τους μεγάλους αριθμούς Μύχων που καταφθάνουν από τη Μαύρη Θάλασσα για να κυνηγήσουν τον Γαύρο της Καλλονής (γνωστός  και ως Χαψί).

Πώς δημιουργείται όμως το πρόβλημα της τυχαίας παγίδευσης των θαλασσοπουλιών; Το Χαψί δημιουργεί τεράστια κοπάδια τα οποία μετακινούνται μέσα στα νερά του Κόλπου, συχνά δε σε μικρά βάθη. Την επίμαχη περίοδο, οι Μύχοι εισέρχονται στον Κόλπο κατά τις πρωινές ώρες και μόλις εντοπίσουν τις «μπάλες» του Γαύρου να κινούνται κοντά στην επιφάνεια της θάλασσας, ακολουθεί φρενίτιδα ταΐσματος στην οποία συχνά συμμετέχουν και άλλα θαλασσοπούλια, όπως Ασημόγλαροι, Καστανοκέφαλοι Γλάροι και «Καραπλάκες» -όπως λέγονται τοπικά οι Κορμοράνοι.

Καθώς βουτούν για το Χαψί, πολλά θαλασσοπούλια μπλέκονται στα δίχτυα των ψαράδων και πνίγονται. Με τον αριθμό των Μύχων που φθάνει αυτή την εποχή στον Κόλπο να αγγίζει τα 30.000 άτομα, εκτιμάται πως κάθε χρόνο εκατοντάδες Μύχοι παγιδεύονται σε αλιευτικά εργαλεία, με τους περισσότερους να μπλέκονται στα μανωμένα δίχτυα με είδος-στόχο τη σουπιά και τα οποία χρησιμοποιούνται πολύ στην περιοχή του Κόλπου.

Για αυτόν τον λόγο, η κύρια μέθοδος μετριασμού που δοκιμάστηκε στην Καλλονή αφορούσε την τοποθέτηση ασπρόμαυρων σημαιών (πάνελ) ανά 6 μέτρα πάνω σε «σουπιόδιχτα». Τα πειραματικά δίχτυα κατασκευάστηκαν με πολύ κόπο και υπομονή και παραχωρήθηκαν σε πέντε ψαράδες της περιοχής. Στη συνέχεια, ερευνητές από την ομάδα της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ, σε συνεργασία με στελέχη της iSea, ανέβηκαν στα καΐκια και κατέγραψαν αναλυτικά όλη τη διαδικασία του ψαρέματος, το μέγεθος της ψαριάς όπως και εάν πιάστηκαν θαλασσοπούλια στο κάθε δίχτυ.

Στόχος της δράσης ήταν να καταγραφούν πόσα πουλιά πιάνονται στα πειραματικά δίχτυα συγκριτικά με τα κανονικά δίχτυα (χωρίς τις σημαίες) και να διαπιστωθεί εάν το μέτρο αποτρέπει ή μειώνει την τυχαία παγίδευση θαλασσοπουλιών. Τα πρώτα αποτελέσματα δείχνουν πως η μέθοδος μπορεί να είναι ωφέλιμη τόσο για τους παράκτιους ψαράδες όσο και για τα θαλασσοπούλια, με τα οποία μοιράζονται τη θάλασσα. Παράλληλα, μέσα από μία σειρά εργασίες πεδίου που υλοποιήθηκαν, συγκεντρώθηκαν πολλά ενδιαφέροντα και χρήσιμα στοιχεία για τη μέθοδο τροφοληψίας των Μύχων όπως και για την τοπική αλιευτική ενασχόληση και παράδοση.

Τα πρώτα, θετικά, αποτελέσματα της δράσης αλλά και οι εξαιρετικά χρήσιμες συνέργειες που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιό της, αποδεικνύουν και στην πράξη πως πρωτοβουλίες που ενθαρρύνουν τη συνεργασία και την ανταλλαγή γνώσης και εμπειρίας μεταξύ τοπικών φορέων και ειδικών, όπως το Πρόγραμμα PanPuffinus, μπορούν να συμβάλλουν ουσιαστικότερα και αποτελεσματικότερα στην αντιμετώπιση της τυχαίας παγίδευσης και άλλων κρίσιμων απειλών που αντιμετωπίζουν τα θαλασσοπούλια στη θάλασσα.

Το επόμενο διάστημα, οι καταγραφές θα συνεχιστούν και θα επεκταθούν και σε άλλα λιμάνια του Κόλπου Καλλονής καθώς και σε άλλα αλιευτικά εργαλεία, όπως τα παραγάδια που τοποθετούνται ολόγυρα της Λέσβου και σε άλλα νησιά.