Διασχίζοντας την προσωρινή ατσαλένια γέφυρα στο Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, δύο κόσμοι ανοίγονται στα δεξιά σου: Ένα πυκνό θαμνώδες τοπίο που μοιράζει αρώματα στον αέρα κι ένα γιγαντιαίο εργοτάξιο σε κατασκευαστικό παροξυσμό. Πολύ σύντομα, οι δυο αυτές ετερόκλητες εικόνες θα σμίξουν σε μία. Σε λιγότερο από ένα χρόνο, το Μάρτιο του 2016, το μεγαλειώδες έργο στις εκβολές της Καλλιθέας που περιβάλλει τα κτήρια της Λυρικής Σκηνής και της Εθνικής Βιβλιοθήκης και φτάνει ως την ακτή του Φαληρικού Δέλτα, θα είναι έτοιμο προς παράδοση στο νέο ιδιοκτήτη του: Την κοινωνία της πόλης.

"Το πάρκο φτιάχτηκε για να μείνει ανέγγιχτο. Όσο ζω θα φροντίσω γι' αυτό" Ρέντσο Πιάνο

Ο εμπνευστής και δημιουργός αυτού του αστικού συμπλέγματος που βάζει το παραλιακό μέτωπο της Αθήνας σε νέα τροχιά, ο σταρ της διεθνούς αρχιτεκτονικής Ρέντσο Πιάνο, δεν μπορεί να κρύψει την χαρά του για το project που οδεύει σε ολοκλήρωση. Κρατώντας χαμογελαστός στα χέρια του την κορνιζαρισμένη ζωγραφιά ενός μικρού κοριτσιού (με το προσωπικό σημείωμα «θέλω να τελειώσει γρήγορα το πάρκο, κ. Πιάνο»), ο ίδιος εντοπίζει στο έργο μια νέα Αγορά εντος του αθηναϊκού δημόσιου χώρου. «Πιστεύω πως θα γίνει ένας τόπος συνάντησης και συγχρονισμού για τους ανθρώπους της πόλης. Ένας χώρος όπου οι κάτοικοι της Αθήνας θα αποδέχονται την ποικιλομορφία της, όπου οι αξίες και οι εμπειρίες της θα αναμειγνύονται, ένας χώρος ανοιχτός σε όλους γιατί ο πολιτισμός, η εκπαίδευση, ο αθλητισμός ανήκει στον καθέναν. Εδώ μπορούν να συμβαίνουν ταυτόγχρονα πράγματα ιερά και βέβηλα. Ο χώρος να αφορά όχι μόνο τους ανθρώπους που αγαπούν τον πολιτισμό αλλά κι εκείνους που επιθυμούν να εκπολιτιστούν. Το Πολιτιστικό Κέντρο του Ιδρύματος Νιάρχου δίνει κάτι στην Αθήνα για το οποίο μπορεί να είναι περήφανη» έλεγε χαρακτηριστικά· προβλέποντας πως αυτό το έργο είναι προορισμένο να αντέξει στο χρόνο για την επόμενη χιλιετία.

Η μαζική προσέλευση σχεδόν 30.000 Αθηναίων το τελευταίο τριήμερο (με αφορμή τις μουσικές εκδηλώσεις στους καλαίσθητους κήπους του πάρκου) αποκάλυψαν την αλήθεια στα λόγια και στο όραμα του Πιάνο για το Πολιτιστικό Κέντρο Νιάρχου. Μικροί και μεγάλοι περιπλανήθηκαν στις ατελείωτες αλέες του, όπου σε 170 στρέμματα πρασίνου έχουν φυτευτεί 1.400 δέντρα, 280.000 θάμνοι, ένα μνημείο μεσογειακού κήπου δηλαδή που καταλαμβάνει το 85% της συνολικής έκτασης του Κέντρου. Οι φυτεύσεις δε, επεκτείνονται ευρηματικά, μέσα από ένα τεχνητό λόφο και στην οροφή της Εθνικής Βιβλιοθήκης (μια υπερσύγχρονη πράσινη ταράτσα στην πραγματικότητα), κάτι το οποίο θα συμβεί και στο κτήριο της Λυρικής Σκηνής. Στο σημείο αυτό θα κορυφώνεται και η θέαση προς τη θάλασσα αφού το έδαφος έχει ανυψωθεί έως και 30 μέτρα, παρέχοντας απρόσκοπτη ορατότητα στο, μέχρι πρότινος, υποβαθμισμένο παραλιακό μέτωπο της Καλλιθέας.

Η επόμενη μεγάλη αποκάλυψη μετά το άνοιγμα στο πάρκο, θα είναι η απαλοιφή των τεράστιων μπλοκ με σιδεριές από τις εγκαταστάσεις της Λυρικής - κάτι που αναμένεται να συμβεί τον προσεχή Αύγουστο. Τότε θα γίνει ορατό ένα ακόμα σχεδιαστικό και πράσινο «τρικ» του «μάγου» Ρέντσο Πιάνο, καθώς το κτήριο στεφανώνεται από ένα «ιπτάμενο χαλί», όπως ο ίδιος το ονομάζει, ένα στέγαστρο με φορά προς τη θάλασσα που θα παρέχει αφενός υψηλή σκίαση κι αφετέρου θα καλύπτει ενεργειακά τις καθημερινές ανάγκες λειτουργίας του κτηρίου, χάρη στην εγκατάσταση πάνελ που θα συλλέγουν τις ακτίνες του αθηναϊκού ήλιου. Το σύνολο του έργου διέπεται από θεμελιώδεις πράσινες επιλογές που το καθιστούν, σύμφωνα με τους ειδικούς, «φάρο περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και καινοτομίας».

Στις λύσεις του σπάνιου, για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, στεγάστρου και φυσικά του τεράστιου πάρκου θα προστεθεί το τεχνητό κανάλι, μια μεγάλη υδάτινη επιφάνεια που σε συνδυασμό με τις φυτεύσεις θα τροποποιούν το κλίμα της περιοχής. Το κανάλι θα λειτουργεί στο πλαίσιο ενός συστήματος αντιπλημμυρικής προστασίας, που συνάμα εμπεριέχει και δεξαμενές αποθήκευσης των ομβρίων υδάτων. Έτσι, θα προκύπτει εξοικονόμηση νερού σε ποσοστό 50% και θα προωθείται η επανάχρηση του. «Η Ελλάδα έχει μια ιστορία, μια τοπιογραφική συνθήκη και μια πολιτιστική επιταγή που, σε μεγάλο βαθμό, ισχύει για όλη τη λεκάνη της Μεσογείου, την ελαφρότητα. Και η ελαφρότητα είναι μεγάλη αξία. Επιπλέον, επιχειρήσαμε να απαντήσουμε στην πρόκληση του νέου αιώνα, στην ευθραυστότητα της γης και του περιβάλλοντος. Δεν θέλαμε να φτιάξουμε κάτι επιθετικό προς το περιβάλλον» ξεκαθαρίζει ο Ιταλός αρχιτέκτονας, επισημαίνοντας πως το νερό, η γειτνίαση με την θάλασσα της Μεσογείου – την οποία παρομοίασε με "σούπα που βράζει" - ήταν το πλέον καθοριστικό στοιχείο στο σχεδιασμό του Κέντρου Πολιτισμού.  

"Το έργο παραδίδεται στην κοινωνία και όχι στο δημόσιο, ο πραγματικός ιδιοκτήτης είναι ο καθένας από εμάς" Ανδρέας Δρακόπουλος

Η ολοκλήρωση του έργου φέρνει πιο κοντά τη στιγμή που το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος θα παραδώσει τα «κλειδιά» στο κράτος. Αν και ο Ανδρέας Δρακόπουλος, πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος επανέλαβε εύστοχα πως «το έργο παραδίδεται στην κοινωνία και όχι στο δημόσιο, ο πραγματικός ιδιοκτήτης είναι ο καθένας από εμάς». Παρόλα αυτά, το ενδιαφέρον για την τύχη του μετά από αυτή τη μετάβαση παραμένει ζωηρό. Ο Ρέντζο Πιάνο ωστόσο ήταν κατηγορηματικός, αναφορικά με τις πιθανές παρεμβάσεις στον άχτιστο χώρο του Κέντρου. «Το πάρκο φτιάχτηκε για να μείνει ανέγγιχτο. Όσο ζω θα φροντίσω γι' αυτό. Δεν πρέπει να το εκμεταλλευτούμε με άλλο τρόπο» τόνισε, χωρίς περιστροφές. Εξάλλου, παρότι ατελές, το ΚΠΙΣΝ λειτουργεί ήδη σαν ένα «πολύ καλό παράδειγμα για το ότι μπορούν να γίνουν σπουδαία πράγματα στην Ελλάδα» σύμφωνα με τον κ. Δρακόπουλο. Η' όπως, με ποιητική διάθεση παρατηρεί ο Ρέντσο Πιάνο «τα θαύματα δεν συμβαίνουν έτσι απλά, αλλά όταν συμβαίνουν όταν τους ενώνει η ίδια ιδέα, το όραμα, η επιθυμία. Όταν δίνεται ένας κοινός αγώνας».

Πηγή: monopoli.gr