Το μέγα θέμα της ημέρας είναι η έναρξη της σχολικής χρονιάς. Γονείς αγχωμένοι, παιδιά ακροβατούν μεταξύ απογοήτευσης αλλά και ανακούφισης που μπαίνουν ξανά στη ρουτίνα τους, μέσα ενημέρωση μιλούν για την ψυχολογία της πρώτης ημέρας στο σχολείο… Όπως και στα περισσότερα πράγματα στη χώρα μας, το πρώτο κουδούνι της χρονιάς, συνοδεύεται από υπερβολή. «Ετοιμαστήκατε για το σχολείο; Πώς είναι το παιδί; Έχετε άγχος ενόψει σχολείου;» ρωτούν γονείς μεταξύ τους, σε μια αγωνιώδη προσπάθεια αναζήτησης αντικειμένου… άγχους.

Τα πράγματα είναι πολύ απλούστερα.

Με εξαίρεση τα παιδιά που πηγαίνουν για πρώτη φορά στη ζωή τους στο σχολείο σήμερα (που και εκεί διατηρώ μια ένσταση) όλος ο υπόλοιπος μηχανισμός, απλώς ενεργοποιεί τα γρανάζια που είχε αφήσει για λίγο να ξεκουραστούν το καλοκαίρι.

Έως τα 18 μας χρόνια οι περισσότεροι από εμάς έχουμε περάσει συνολικά 12 χρόνια στα θρανία. Άλλοι ευχάριστα, άλλοι δυσάρεστα, άλλοι αδιάφορα, άλλοι επιτυχώς, άλλοι λίγο πιο μέτρια. Ήταν όμως αδιαπραγμάτευτη πορεία για την πλειονότητά των σημερινών ενηλίκων. Από εκεί και πέρα η συνέχιση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, είναι μια άλλη ιστορία.

Τα σημερινά παιδιά, θα διανύσουν και αυτά 12 χρόνια σε μια σχολική τάξη. Γιατί αυτό πρέπει να γίνεται αντικείμενο άγχος, προβληματισμού και γενικότερης αναστάτωσης; Η αλήθεια είναι ότι όσο το μεγαλοποιούμε οι ενήλικες στο σπίτι μας, στη δουλειά μας, στις παρέες μας, στην οικογένειά μας, στις ειδήσεις μας τόσο διογκώνεται στα μάτια των μαθητών το βουνό που έχουν να ανέβουν μπροστά τους. Πρόκειται για μια ανάβαση την οποία όμως, με ελάχιστες εξαιρέσεις, όλοι οι μαθητές θα ολοκληρώσουν με επιτυχία. Γιατί να τους φορτώνουμε με δικά μας άγχη; Μήπως είναι ένας τρόπος να αποδείξουμε ότι νοιαζόμαστε για τα παιδιά μας και για τη γενιά που θα έρθει να πάρει τη θέση μας;

Τα καταδικασμένα πρωτάκια

Την μεγαλύτερη πίεση όλων δέχονται τα 6χρονα που θα καθίσουν για πρώτη φορά σε ένα θρανίο σχολικής αίθουσας και θα μυηθούν στον κόσμο της εκπαίδευσης, με την στεγνά τεχνική της έννοια. Συζητήσεις επί συζητήσεων μεταξύ γονέων και παιδιών ενόψει του «νέου ξεκινήματος», του καινούριου κόσμου που ανοίγεται μπροστά τους. «Παιδί μου να διαβάζεις, να ακούς το δάσκαλο, να είσαι καλός μαθητής και να παρακολουθείς με προσοχή ό,τι σου λένε.», λέει η μαμά στο 6χρονο, μάταια βέβαια. Γιατί πώς είναι δυνατόν να περιμένεις από ένα παιδί να ανταποκριθεί στο κάλεσμά σου για διάβασμα, όταν ακόμη δεν ξέρει τι είναι αυτό. Του ζητάς να είναι καλός μαθητής όταν δεν έχει ιδέα τι περιλαμβάνει αυτή η έννοια. Όλα αυτά προσθέτουν έναν πελώριο βάρος στο παιδί, το οποίο φορτώνεται με υποχρεώσεις, τις οποίες δεν είναι ακόμα σε θέση να γνωρίζει, με αποτέλεσμα να προκαλείται ένα έντονο συναίσθημα ανεπάρκειας.

Κάθε τι καινούριο προκαλεί αγωνία. Και κάθε «πρωτάκι» έχει τη δική του αγωνία. Γιατί θα βρεθεί σε ένα περιβάλλον άγνωστο, με ανθρώπους που δεν έχει ξαναδεί, συμμαθητές που δεν γνωρίζει προκειμένου να εισέλθει σε μια επίσης ακατανόητη μαθησιακή εμπειρία. Δεν χρειάζεται να μεγαλοποιούμε στο μυαλό τους μια διαδικασία η οποία είναι καθ΄ όλα φυσιολογική σε οργανωμένες, προηγμένες κοινωνίες. Απλώς θα πάει στο σχολείο. Το οποίο θα έπρεπε να είναι μια ιδιαίτερα δημιουργική διαδικασία. Μην ανησυχείτε, θα μάθει μεγαλώνοντας ότι το εκπαιδευτικό σύστημα δεν είναι τόσο ιδανικό, αποτελεί γρίφο και για πιο προηγμένες κοινωνίες άλλωστε.

Ο απογαλακτισμός του γονιού από το παιδί είναι ένα δύσκολο στοίχημα. Απαιτεί ωριμότητα – γονική – να αφήσεις το παιδί να πάει μόνο του στον πρώτο αγιασμό. Του δίνει χώρο, ιδιωτικότητα, εμφυσώντας ακόμα πιο έντονα το αίσθημα της υπευθυνότητας. Πρέπει τα παιδιά μας να νιώθουν ασφάλεια, αλλά η παρουσία μας καλό θα ήταν να είναι διακριτική, γιατί δεν θα είμαστε πάντα δίπλα τους. Και το σημαντικότερο εφόδιο που έχουμε να τους προσφέρουμε είναι η ανεξαρτησία. Να μπορούν να πατούν στα πόδια τους με ασφάλεια.

Η κοινωνία μας θα έπρεπε και σε αυτή την περίπτωση να επικεντρωθεί στο δάσος και όχι το δένδρο. Ας δώσουμε λίγη σημασία στο γεγονός ότι για ακόμη μία χρονιά το ακαδημαϊκό έτος ξεκινά με τεράστια κενά που βάζουν τρικλοποδιά σε μαθητές, εκπαιδευτικούς και κυρίως στην κοινωνία μας.

Και μια συμβουλή σε ένα πρωτάκι: «Το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να ρωτάς.» Από την τάξη θα πρέπει να βγαίνουν τα παιδιά με λυμένες τις απορίες τους. Γιατί όλη αυτή η πίεση που τα φορτώνουμε, κάνει τα παιδιά μας να ντρέπονται για την άγνοιά τους. Η άγνοιά του όμως είναι ο λόγος που πηγαίνουν στο σχολείο και για αυτό πρέπει να τους μάθουμε να την υπηρετούν.

Το Penna σας εύχεται

Χαρά Αυγερινού